Imaxes de mal gusto (?)

Chris Gunness, voceiro da UNRWA, non pode conter as bágoas nunha entrevista a Al Jazeera árabe. 

Un voceiro da ONU chora durante unha entrevista a Al Jazeera ao falar dos dereitos dos nenos e nenas, agora mortos. Un barrio desaparece nunha hora baixo o lume de Israel. Que debemos facer? Seguir emitindo imaxes atroces? Deberíamos emitir máis? Todo o tempo? Na televisión, por exemplo? Ou xa non nos afectan? Irremediablemente teño que ir ao estante, e recoller un libro, varias veces visitado, Ante el dolor de los demás. Susan Sontag escribía no 2003:

«Na era da guerra teledirixida contra os incontables inimigos do poder estadounidense, as políticas sobre o que o público debe ver e non ver aínda se están a determinar. Os produtores de noticiarios televisados e os directores gráficos de periódicos e revistas toman todos os días decisións que fortalecen o vacilante consenso sobre os límites do que debe saber o público. Acotío as súas decisións adoptan a forma de xuízos sobre 'o bo gusto': un criterio sempre represivo cando o invocan as institucións. Non exceder os límites do bo gusto foi a razón fundamental que foi esgrimida para non mostrar ningunha das horrendas fotos dos mortos feitas no soar do World Trade Center durante as secuelas inmediatas aos atentados do 11 de setembro de 2001.»

Está xustificada a difusión das imaxes máis terríbeis das guerras actuais e pasadas, porque o público ten dereito a saber delas? Ou simplemente, estas imaxes responden a unha interese comercial? É dicir, usamos as imaxes como xornalistas para intentar rematar o ataque de Israel sobre Gaza (intentando emular o que ocorreu coa cobertura informativa de Vietnam, aínda que son realidades diferentes), ou son os empresarios, coñecedores do que o morbo vende, que queren subir os seus índices de audiencias e visitas?

Discusións que, por desgraza, se veñen repetindo dende hai décadas, cada vez que nos temos que enfrontar a un novo conflito armado televisado; pois sempre hai conflitos que non lle interesan a ninguén, e non se televisan, e fotoxornalistas como a compañeira Camille Lepage, acaban por ser asasinados no medio da nada, na República Centroafricana.

Dicía Roland Barthes nos 80 —La cámara lúcida—, que «a fotografía non di (forzosamente) o que xa non é, senón tan só e sen dúbida algunha o que xa foi», e cando un asiste a diario, dende a súa casa, dende o seu teléfono móbil (en calquera lugar) a reportes fotográficos continuos de xente morta, de loitas sagradas, e de regueiros de sangue, non pode evitar ter a sensación de que está a ver unha realidade que non é, senón que xa foi, e que pronto, será substituída por outra, máis novidosa, máis actual, máis brutal, máis inxusta.

167

Sobre as vítimas

Con todo o que está a ocorrer neste verán en Gaza, moitas son as opinións que se escriben nas redes sociais verbo do conflito e as vítimas. A disparidade das afirmacións non impide ver que, en definitiva, do que estamos a tratar é de ética, da calidade do motivo, obxecto ou causa que está a provocar esta loita, que, a todas luces, parece desigual. En particular, moitxs son xs que non entenden que os herdeirxs das vítimas do Holocausto, estean agora facendo de verdugos, e ao respecto, hoxe, só quero deixar un fragmento da Ética Posmoderna de Bauman, un libro, que tardei demasiado en ler:

«En Estados Unidos, a vergoña de Vietnam impulsou a construción de armas de tecnoloxía punta moito máis que o escrutinio moral. Agora, grazas á vixilancia electrónica e aos mísiles intelixentes, a xente morre antes de que teña a posibilidade de responder; mátase a distancia, e o asasino non ve as vítimas nin ten necesidade de contar os cadáveres. 

Os vencedores, triunfantes ou frustrados, non emerxen ennobrecidos moralmente, pero tampouco as súas vítimas. Como regra, as vítimas non son eticamente superiores aos seus vitimarios; o que as fai mellores desde un punto de vista moral e lle da credibilidade á súa posición é o feito de que, sendo máis débiles, tiveron menos oportunidade de cometer crueldades. Mais non hai razón para que da súa derrota deriven diferentes leccións que as obtidas polos vencedores frustrados: a saber, que a salvagarda contra futuras calamidades non é unha postura ética, senón contar cun gran número de armas poderosas —aínda que o segundo de ningún xeito exclúe ao primeiro: o primeiro é unha ferramenta útil para obter o segundo, que á súa vez é un apoio infalible para lograr o primeiro—.»

166 

De cando coñecín a Maruja Torres

Con 16 anos xa sabía que quería ser xornalista. Polo menos, quería estudar a carreira. Con dezaseis xa era subscritor de El País (xa con til), e cada mañá, os domingos, logo dunha noite de troula, esperaba a que abrise o kiosko preto do concello de O Grove, para adquirir co meu bono o Semanal. De camiño a casa, como podía, ía discriminando os artigos e reportaxes que ía a ler. Se ben marcaba as páxinas dobrando unha das esquinas, recordo intentar marcar, no índice, o interesante, rabuñando o título, a falta dun bolígrafo. Xa daquela era lector habitual e sabía distinguir a palla do ferro, e Perdonen que no me levante, a sección de opinión de Maruja Torres, era sempre ferro, unha aposta sobre seguro; non era preciso dubidar.

De Maruja lía sempre as columnas dos xoves, as crónicas dende Beirut, as reportaxes de verán dende Marrocos... Inclusive, logo de xa deixar a subscrición, seguía a mercar o xornal os xoves, en deferencia á señora Torres.

Quixeron, a décimo segunda promoción de xornalismo da USC (catro anos antes ca miña), que fora ela a súa madriña. Aceptou, pero pouco antes do acto tivo que cancelar o seu convite por problemas de saúde.  Para a miña promoción, a décimo sexta, tivemos de madriña, á non menos importante, Rosa María Calaf, que tivo que facer fronte a unha inxusta pre-xubilación en TVE, circunstancia similar en forma que afectaría anos máis tarde a Maruja, quen decidiu deixar o xornal no que traballara trinta anos da súa vida, logo de que quixesen apartala de Opinión, coma se opinión e Maruja foran entidades separables.

Maruja Torres presenta La amante en guerra, o 8 de Marzo do 2007, en Santiago de Compostela, no hotel Araguaney. 

Cando coñecín a Maruja Torres —título e percha, escusa, para escribir isto—, foi precisamente o día no que asistín cos rapaces da 12ª promoción á presentación do libro, La amante en guerra, en Santiago de Compostela. Era o 2007, comezaba a miña carreira, e encontrala ao vivo foi un chute de enerxía. Merquei o exemplar in situ, e ao achegarme para que mo asinase preguntoume o meu nome: "Manuel", "Mira, como mi Manuel", dixo ela. Eu, fixen coma que o entendía, logo me dixo que era unha personaxe do libro, e eu finxín que xa o lera, e comprendía. Xa non teño o libro, non sei a quen llo emprestei, quizais é o karma que me castiga por terlle mentido a Maruja Torres.

Onte comecei a ler Diez veces siete, o seu último libro, unhas memorias nas que se inclúe o día na que o director (no 2013) de El País, a recibiu no seu despacho para lle dicir que se tiña que "comprometer máis" (!). Todo era unha estrataxema para apartala da Opinión, pois era cada vez máis incómoda para a dirección do Grupo. Pero ela, aos seus case setenta anos, non estaba disposta, logo de crecer entre putas e bébedos no Chino (El Raval, en Barcelona) e construír un futuro para ela mesma —muller, xornalista, insubmisa e no tardofranquismo—, a que a relegasen a unha esquina, coma quen castiga a un neno sen recreo por levantarlle a voz ao mestre.

Só parei para cear, e comía mentres lía o libro, coma se tivese dezaseis anos outra vez.

Dez anos máis tarde, xa licenciado, agora, que me pagan por facer de todo, menos por escribir, non deixo de pensar que algún día serei xornalista, cando sexa maior, coma Maruja.

«Durante la mayor parte de su trayectoria El País ha sido un buen producto periodístico, un lugar en el que valía la pena trabajar, aunque a menudo no comulgaras con los editoriales, ni con el enfoque de la sección de Economía. Y creo que, incluso ahora, quienes hacen el periódico darían cualquier cosa porque se les permitiera mejorarlo. Porque uno, en primer lugar trabaja en donde puede, no en donde quiere. En ocasiones, si tiene suerte, ama el lugar en donde trabaja pongamos que en un 60 o un 70 por ciento. A veces se pelea con la circunstancia en la que le toca desempeñar su labor; en otra ocasiones no consigue conciliar el sueño.  

Se hace lo que se puede. En el mejor de los casos, se lucha por hacer lo que se debe.» 

(Diez veces siete)

 165

Mirando o correo na cama?

Ilustración de Shout, fonte: Mother Jones.

Resulta incontestable a nosa adicción aos teléfonos móbiles. Consultamos de forma constante o noso estado nas redes sociais, e de ter un traballo, as xornadas laborais xa non dependen da oficina, nin do lugar onde teñamos a nosa mesa de labores, o acceso a nós nunca está pechado.

Nas grandes cidades o número de horas que os profesionais fan uso de teléfonos intelixentes van en aumento, e están a interferir gravemente coas súas vidas privadas, xa que a desconexión da oficina nunca é total; xa podemos estar na praia, na cama, ou na ducha, que os correos electrónicos e as chamadas do traballo non han diferenciar entre o espazo íntimo fóra do traballo e a xornada laboral en fronte a un ordenador.

Segundo informaron en xuño deste ano na Mother Jones, nunha reportaxe titulada Are you checking work email in bed? (Mirando o correo do traballo na cama?), unha enquisa do 2012 realizada polo Center for Creative Leadership, atopou que un 60 por cento destes profesionais mantiñan o contacto co traballo a través do móbil durante 13.5 horas ao día, e logo pasaban outras 5 horas revisando o correo do traballo na fin de semana; o que supoñen un total 72 horas cada semana de contacto relacionado co traballo. Obviamente non todo o mundo ten por oficio a oficina, e estas realidades non se suceden en postos nos que non é preciso un contacto permanente (onde o traballo queda no traballo), mais resulta interesante salientar que cando sobes na escala laboral, a cousa "só empeora", pois segundo o Pew Research Center, as persoas que gañan máis de 75.000 dólares ao ano —uns 56.000 euros—, son máis propensos a preocuparse polo que os seus smartphones lles impiden deixar de pensar no traballo.

Acordeime desta reportaxe mentres lía as conversas Sobre la educación en un mundo líquido, que mantiveron o profesor italiano, Ricardo Mazzeo sociólogo e o sociólogo e pensador polaco, Zygmunt Bauman (publicadas por Paidós no 2013), onde este último afirmaba:

«Case todos nós vivimos asoballados polas preocupacións que xorden das nosas relacións cotiás cos xefes, os compañeiros de traballo ou os clientes, e case todos nós cargamos con estas preocupacións —as levamos no nosos ordenadores e nos teléfonos móbiles— onde queira que vaiamos. E deste modo nos seguen ata o interior das nosas casas, nos nosos paseos da fin de semana, nos hoteis onde pasamos as vacacións. Nada nos separa da oficina, á que servimos de modo incondicional, pois a temos sempre a tiro dunha chamada de teléfono ou dunha mensaxe de texto. [...] Ás oficinas nunca chega a 'hora de peche'. A fronteira, antes sacrosanta, que separa o fogar da oficina, o tempo de traballo do 'tempo libre' ou do 'tempo de lecer', desapareceu por completo, e todos e cada un dos momentos da vida tornan en momentos nos que hai que estar a escoller. E é unha elección grave, unha elección dolorosa, e acotío fundamental, unha elección entre a carreira e as obrigas morais, entre os deberes profesionais e as demandas de todas aquelas persoas que precisan do noso tempo, compaixón, coidados, axuda e socorro.» 

A constante sensación de conexión, de necesidade de estar dispoñible as 24 horas polo que poida ocorrer (xa non só a nivel profesional, mais tamén persoal), acaba por reducir a nosa capacidade de atención e concentración, polo que, o que debería ser unha ferramenta que nos permita resolver problemas dunha maneira máis eficaz e eficiente (en tanto que está dispoñible en calquera lugar, en calquera momento) acaba por se converter nunha distracción, nun constante murmurio que gardamos no peto. O que provoca que un "estea na casa, pero non estea na casa", como afirma na reportaxe antes mencionada, unha antiga socia do Boston Consulting Group, onde reduciron drasticamente o uso do teléfono móbil da empresa e o correo electrónico da mesma por parte dos seus traballadores, tomando en serio esta grave adicción, e conseguindo, entre outras cousas, que o nivel de satisfacción dos seus empregados pasase dun 49 a un 70 por cento, e reduciran 11 horas de xornada laboral á semana, sen que isto afectase negativamente á produtividade.

Moito nos queda por aprender, reflexionar e aplicar. Polo momento, eu apago o ordenador, e silencio o móbil —a apagalo aínda non me atrevo, xa saben, polo que poida ocorrer—, a ver que pasa.

164

Verdadeiro ou falso?

En menos de vinte anos, pasamos de profesores que recomendaban enerxicamente o non uso da Wikipedia para a realización de traballos académicos, a mestres que botan man dela para a preparación das súas clases. Se existe un reto difícil de superar no século XXI, (o do coñecemento, o da información) é o de conseguir que a poboación (o cidadán medio) sexa quen de discriminar os datos veraces, dos falsos, sobre todo no que ten que ver con novas de actualidade de contido morboso, de interese humano, ou das páxinas de sociedade, e que normalmente non precisan dunha aprendizaxe técnica ou especializada.

Na posmodernidade, ou na modernidade líquida, desaparecen todos aqueles piares que supostamente nos permitían distinguir a información nesgada, da honesta e comprometida coa verdade (aínda que sexa subxectiva). Agora xa non se trata de decidir entre ler El Mundo ou El País, nin temos que ter en conta as liñas editoriais de seis ou sete cabeceiras xornalísticas de gran difusión. Do mesmo modo, non só temos que escoller entre seis ou sete canles de televisión, ou emisoras de radio. A oferta actual, a inxestión diaria tolerable de información e datos, é, coma xa digo, cuasi-infinita, non se pode abranguer, e os mecanismos que usamos para nos informar, e para aprender, seguen en certa medida, a ser os mesmos que hai vinte anos. Lemos e consideramos como verdadeiras as historias que narran en medios de comunicación pre-dixitais, ofrecendo mínima resistencia; é dicir, sen dubidar moito da veracidade. Se ben cambiaron as formas de nos informar, e tiramos moito do que se denomina m-learning (aprendizaxe dende o teléfono móbil) os paradigmas de autentificación do que nos contan mudan moi lentamente, se é que, na maioría da poboación, se produciu cambio algún. 

Obviamente, e neste caso é importante salientalo, hai unha parte da audiencia, dos lectores e espectadores, que xa sexa polo seu carácter ou nivel de educación, tende paulatinamente (ao contrario que a meirande parte arriba descrita) a desconfiar máis das grandes empresas xornalísticas, e a seguir a medios de nacemento dixital, que son menos sospeitosos de publicar información parcial, dado que a maioría depende das doazóns dos lectores (do reader-support), dun pedazo de pastel publicitario pequeno, e non teñen acceso (son privadas del) ás liñas de subvención e tratos por debaixo da mesa que ofrecen as institucións públicas; un caso práctico son as subvencións que se outorgan a través da Secretaría Xeral de Medios a «das empresas xornalísticas que publiquen ou difundan en galego polo menos un 8% do total das informacións, programas, artigos, reportaxes, colaboracións ou seccións», e que levan cada ano xornais como o Faro de Vigo e La Voz de Galicia, que ademais se complementan con acordos de favor ou convenios que recollen realidades abstractas, de dubidosa execución, coma o fomento da lectura da prensa escrita en centros de educación non universitaria, o que representa unha considerable cantidade de euros que ben poderían financiar proxectos de información pública e pedagóxica, reais, e non ao servizo de La Voz de Galicia, S.A., e demais grupos empresariais de comunicación e información, pretensiosamente independentes de Galicia. 

Resultaría imposible verificar os datos de todas as historias que aparecen na Internet, pero se reducimos o espectro que queremos analizar (pensemos en Galicia), non debería de ser tan complicado distinguir entre o verdadeiro e o falso —se ben a realidade non se acomoda habitualmente a esta dicotomía, e sempre queda un grao de incerteza. Se no pasado a labor do xornalista advocate, de aquel que de forma premeditada adopta unha actitude parcial, pero honesta, para chegar, xunto cos feitos, ata o final dun asunto (pensemos no Watergate de Woodward e Bernstein), agora, á importancia desta profesión, deberemos ter en conta a necesidade de lle dar pulo a un xornalismo de selección —a figura do gatekeeper—, como forma de reducir as informacións falsas e falsificadas que acaban nos taboleiros das redes sociais. 

Pero dado que non imos ter un exército de xornalistas (quen lles ía pagar, se xa non nos pagan agora?) na procura diaria de datos falsos ou ficticios mediante o contraste dos mesmos e a comparación de fontes (vaia utopía...), quizais unha solución para reducir a incerteza derivada dun constante fluxo de información sería tomarnos en serio o estabelecemento de medios de comunicación independentes e de servizo público, amais de contar cunha sociedade crítica e reflexiva que non se conforme co consumo rápido e acrítico de información. Pero, obviamente, estamos tamén a falar de realidades utópicas, máxime se dende as Administracións usan máis enerxía en deconstruír o sistema de educación pública que en financialo e melloralo. 

163

Nin bolleras, nin vítimas

Protesta contra a visita papal en 2010.

Pagamos á policía para que restrinxa in situ a nosa capacidade de manifestación —performativa, se queren—, nun espazo que pretende ser público, pero que as veces semella un lugar de transición para os habitantes que circulan no día a día cara os seus traballos e obrigas, e un espazo de exposición para os turistas que todo o ven con ollos de neno pequeno, abraiados, pero que fan uso e desuso do lugar, coma quen merca un bono de spa.

O cinco de novembro houbo unha protesta na Alameda de Compostela, contra unha visita papal que ao final non cumpriu as expectativas de aforo. Tiveron que andar a correr á xente para que o percorrido non desmellorara na televisión (a realidade). Alí estiven eu, pouco afeito e dado a este tipo de accións. Levei a cámara, e a casualidade quixo que quedara doutro lado da barreira policial, xunto a un colega camarógrafo de EFE. A casualidade quixo tamén, que escoitase a un dos axentes establecendo o protocolo de actuación: «que no pasen las bolleras». Outra vez, a casualidade, ou a xustiza poética das rúas compostelás, quixo que pasara pola Porta Faxeira, unha muller co seu home, ambos os dous, paseando e collidos da man. Coma poden adiviñar, un axente parou á muller que era presunta culpábel de ser bollera, pois a pesares de ires co seu home ben agarrada, levaba o pelo curto (debe ser por iso que en Corea do Norte teñen un código pechado de peiteados). A indignación foi entendible, pero ao final a parella seguiu camiñando, coma se o chan que pisaban fora de libre acceso —cousa que evidentemente, non parecía ser—.  Logo de tan simpático episodio produciuse un estúpido corre que te pillo. Da nada, todo o mundo comezou a correr, eu quedei co cámara sen saber moi ben que estaba a pasar. Xente tirada. Mozos de azul pola zona vella que falaban coma se estiveran nunha operación encuberta en Faluya... un esperpento.

O mesmo esperpento que se tivo lugar o 24 de xullo, cando as asociacións de vítimas do accidente de Angrois non puideron acceder ao burato negro do Gaiás, xa que non quixeron seguirlle o xogo político a Feijóo, e non acudiron a obter medallóns, mentres seguían a pagar avogados privados para se defender e tratar de saber a verdade do sucedido contra avogados do Estado, que, casualmente, tamén pagan eles (todos).

Que non pasen nin bolleras, nin vítimas, nin todo aquel que nos vaia quedar mal na foto ou supoña un perigo para o statu quo. 

Na idade media os cabaleiros e campesiños non protestaban porque os seus señores vivisen rodeados de luxo, mentres tiveran para comer e vivir. E estes señores de agora parece que viven en Camelot.

162

Oitavo programa

161

Desta quenda, e ata setembro, o oitavo programa de radio de Culturadeseu, gravado nos estudios da Facultade de Ciencias da Comunicación, en colaboración co Campus Culturae, falamos coa directora e guionista, Adriana Páramo Pérez, sobre a finalización con éxito da súa campaña de crowdfunding en Verkami, para recadar cartos e poder filmar a súa curtametraxe Galicia Portobello Road en Londres; por outra banda, conectamos vía telefónica con Alexandra Lores responsable da edición do fanzine CONA, para falares desta publicación de carácter feminista, maquetada por Prenom, escrita en galego, e que vai pola súa primeira edición, e parte de cuxo manifesto reza:

«A cultura galega está moi viva, ben o sabedes, pero tamén bastante restrinxida. A nós parécenos que isto do enxebrismo e o rexurdimento das nosas tradicións está moi ben, pero teremos que seguir expandídoa a outros rexistros e xéneros, non? Por iso lanzamos o fanzine CONA: para que as creacións actuais das rapazas e mulleres galegas teñan unha plataforma na que se soster, polo menos ó comezo.»

Tamén escoitamos a Crystal Fighters, e a Chick Corea & Hiromi Uehara, amais de rescatar un tema sempre recorrente: Son os plásticos seguros?

Este venres día 25 ás 18:00 na páxina web do Campus Culturae será a emisión. Logo estará dispoñible para descarga.

Demos grazas, señor

160

Debemos dar as grazas porque nos dan traballo (precario). Que nos deixan os leftovers (restos). Que nos ensinan as súas casas na televisión. Que nos permiten gardar a esperanza de ser coma eles algún día. Que non miramos aos que piden esmola na rúa, por se esperta o noso eu moral, e lle damos uns centímos de euro. Que cada vez se inventan máis formas e contidos nos que precisamos gastar cartos. Grazas por aumentar a desigualdade planetaria na crise económica máis profunda dende a Gran Depresión de 1930. Nós, cada vez máis pobres, eles cada vez máis ricos:

«Ton só as dez persoas máis ricas do mundo acumulan unha riqueza de 2.700 millóns de dólares, o que equivale a toda a economía francesa, a quinta do mundo. Un deles, Amancio Ortega, fundador de Inditex, propietario das 1.600 tendas de Zara, gañou en 2011 máis de 66 millóns por día. Segundo os datos ratificados pola High Pay Commission de Gran Bretaña, as ganancias dos altos executivos nese país multiplicáronse por 40 nos últimos trinta anos, mentres que o soldo medio triplicou a súa cantidade e estabilizouse agora arredor das 25.900 libras.»

Tirado e traducido de ¿La riqueza de unos pocos nos beneficia a todos? (2013), Zygmunt Bauman.

Hipsters pedantes

159

Terraza do Derby, Compostela. Dous individuos, un calvo e con barba, a outra de pelo curto e sombreiro de palla. 


—Onte erguinme moi cansada. Habían de ser preto das seis da mañá.

—É por este denodado tempo.

—Xa. Non sei coma aguantamos esta entropía.

—Pois aguantando. Non queda outra, rapaza.

—Non me gusta cando te pos tautolóxico.

—Perdoa.

—Non pasa nada. É normal. Non podes coller as leis da termodinámica e darlles a volta.

—Cristina Pato.

—Perdón?

—Cristina Pato, digo. Acaba de ir sacar cartos.

—E levaba a gaita?

—Si.

—Vaia oxímoro.

—Oxímoro?

—Si. Xa non toca.

—Quen che dixo tal?

—Un colega.

—Pois penso que non ten nin idea.

—Has de saber ti... un experto en clásicos.

—Si, galegos. Moi senlleiros.

—Todo.

—Vaia pleonasmo.

—Xa.

—Xa.

Falar sen saber

158

Imaxínense que durante un mes, digamos, en xullo, entran vostedes nun supermercado, digamos X, a unha hora determinada, digamos catro da tarde, e sempre se sorprende da pouca xente que hai. Poñamos por caso, que este estabelecemento é moi grande, e nel traballan moitas persoas, e vostede, que unicamente vai mercar catro cousas, sempre se pregunta como pode un lugar coma ese, sobrevivir con tan pouca venda; e conforme á súa experiencia, (xa digo) localizada particularmente na mesma hora do día, e durante un tempo determinado, acaba por afirmar e convencerse de que non moi lonxe acabará o supermercado pechando por falta de clientes. E, por suposto, así, llo conta a amizades, amigos e estraños.

Vostede considera que ten unha información de primeira man, veraz, e correcta, froito da súa vivencia. Non obstante, unha tardiña, decide volver ao supermercado, pois decátase de que ao día seguinte é domingo, estará pechado, e precisa aceite de oliva. Para a súa sorpresa, o local está cheo de clientes, nenos, nenas, pais e nais e avós, e avoas, impedindo o paso, facendo ruído, e gastando cartos, no que vostede cría que era unha empresa a piques de crebar. E entón, non ten máis remedio que se desfacer das ideas que xa consolidara verbo do lugar, e asumir a súa estupidez, ao pensares que por ires durante un mes, media hora, todos os días, ao mesmo lugar, ía comprender a globalidade do asunto (the big picture, que din os ingleses) e ulteriormente, dita experiencia sería válida para formar un pensamento e un discurso que sería logo trasladado a todo aquel ou aquela que tivese a ben facerlle caso sen máis, sen investigar pola súa conta.

Saben que o texto, vai dun supermercado, e dunha análise empírica non metódica dun tempo concreto, nun lugar concreto, que non pode ser extrapolado, e en consecuencia usado como modelo de comprensión totalizador. Mais tamén, saben que na maioría dos temas que se discuten nos bares, nas casas, nos taxis, e na televisión, ocorre algo similar.

Todos falamos sen saber. Falamos sen saber de Israel, de Gaza, de Palestina, de Iraque, de Irán, pero tamén dos vaporizadores de tabaco, da toxicidade do plástico, do proceso de autodeterminación de Cataluña, da legalización da marihuana, da lei D'Hont, da homosexualidade, da transexualidade, da bisexualidade, do budismo e os libaneses, e inclusive de música, de literatura, de cinema, de medicamentos, de cocidos... E non é que só poidamos falar do que realmente sabemos, porque non sabemos realmente nada, mais, existe unha diferenza fundamental entre o que fala sen saber e saber máis non quere, e o que fala sen saber, pero coa intención de saber máis do que realmente non sabe, ou dito noutras palabras de saber non-saber.

"Son violentos, utilizan linternas, y hablan gallego"

157

Semella que hai xornais que buscan visitas. Así titula La Región unha nova sobre un grupo de ladróns —catro— que ao parecer roubaron a dous octoxenarios un total de 1.700 euros.

Un, que está acostumado ás notas de prensa da policía, sabe que seguramente aparecía a información citada na mesma. De igual xeito que cando falan "dun hombre de nacionalidade rumana acoitelou á unha moza colombiana no portal da súa casa en Vigo"; só que, se ben podería ser raro que andiveran polo medio do rural ourensá dous ladróns que falaran en inglés (ou esperanto, aos efectos), xa me dirán vostedes que terá de importancia (relevancia) no caso que estes supostos delincuentes falen ou non galego. Sobre todo porque agora que saben que a xente sabe que saben falar galego, o mesmo, no seu próximo ataque, dálles por falar en castelán, coma quen pon unha perruca rubia na cabeza e unhas gafas de sol para pasar inadvertido.

Hai dous séculos, os defensores da frenoloxía afirmaban ser capaces de distinguir aos criminais pola forma do seu cráneo; agora a cabeza xa da igual, o importante é o idioma no que falen. Como avanzamos!

Gaza

156

"Unha poboación enteira está atrapada no que é esencialmente unha prisión ao aire libre". Así o define Jonathan Witthall, xefe de análises humanitarias de Médicins Sans Frontières (MSF), segundo informa Robert Fisk, e publica The Independent. Que teñan, una boa tarde.

Prostesta pro-Palestina en Portland Place, fronte á BBC en Londres. ANDREA BALDO /GETTY IMAGES

Segundo se afirma no artigo, moitas organizacións non gobernamentais e de axuda humanitaria non permiten aos seus integrantes que se expresen con liberdade cando son preguntados polos xornalistas. Do único que logo sabemos é da versión oficial, a través de medios de comunicación, oficial.

«Dende 2010, a MSF administra unha clínica postoperatoria na cidade de Gaza, onde o 80 por cento dos pacientes sofren de queimaduras graves, e proporciona cirurxía especializada manual no hospital de Nasser en Khan Younis, e formación en coidados intensivos a persoal médico e paramédico tanto no hospital de Nasser coma no de Shifa.  

Durante o conflito, o señor Whittall engade, "a voz indignada dos equipos médicos do MSF é silenciada pola propaganda bélica que emerxe cada vez que unha operación [militar] coma esta ten lugar e debido á preocupación de que unha voz crítica demasiado alta podería impedir aos equipos cirúrxicos da organización chegar ata a Franxa de Gaza". Aínda que o señor Whittall non o di, grupos humanitarios tiveron que sufrir as mesmas restricións coas poboacións civís que precisaban axuda desesperadamente na guerra de Siria.» 

O resto o artigo (en inglés).

Sétimo programa

Cartaz da Festa Prenom

155

É o penúltimo antes de setembro, e o sétimo en orde de emisión. Desta vez, nos estudios da Facultade das Ciencias da Comunicación, falamos con Rubén Domínguez, integrante do grupo musical Chicharrón, e director de Prenom Lab, da formación da que é parte, de como naceu, a da súa presentación en Ogrove —no Twist and Shout—, no que denominaron a Festa Prenom, que inclúe a presentación do fanzine Cona, e a actuación de Ataque Escampe.

Por outro lado, pareceume adecuado rescatar a crónica escrita a finais do ano pasado, verbo do seminario Cara a unha saída da crise (cultural), organizado pola crítica Ania González, e o artista Horacio González, onde convidaron á Fundación de los Comunes, coa intención de se reunir con institucións públicas e independentes de Galicia, na procura dunha (outra) institucionalidade cultural. No programa de radio desta semana temos a oportunidade de escoitar a Ania González falar sobre o resultado das once propostas froito da sesión de traballo que tivo lugar o último día deste seminario, onde o ben común formou parte relevante da discusión. 

Podedes escoitalo ou descargalo nesta ligazón.

Só sei que non saberemos nada

154

1984 de Orwelll, Farenheit 451 de Bradbury, ou Brave New World de Huxley, forman parte desa narrativa de ciencia ficción distópica, na que atopamos referencias premonitorias constantes, que vaticinaron os estertores da nosa posmodernidade con alarmante exactitude.

Mais, se ben a vixianza panóptica do gran irmán do patio do recreo no que vivimos, a paulatina desaparición do papel e da lectura de inxestión comprensiva por mor das facianas máis simplistas da televisión e a Internet, e a obsesión por rematar con calquera signo de enfermidade e de controlar o noso estado anímico e físico mediante o consumo de fármacos (de curso legal e ilegal), son xa digo, reflexos incontestables das novelas mencionadas, o máis terríbel hoxe en día, non son as premonicións casuais do pasado cara ao noso tempo, o máis terríbel son as novas de avións derribados, dos mortos inocentes dos mesmos, e a sensación constante de non saber nunca se o que se conta nos medios de comunicación é certo, ou datos mastigados froito dunha conspiración de cuxa intencións, teremos coñecemento, coma de costume, demasiado tarde.

De Marea Atlántica e o goberno das multitudes

153
Naceu unha iniciativa, plataforma, aspiración a partido político, a candidatura cidadá, en A Coruña, coa intención de recuperar o goberno da cidade para ao 99 por cento da súa poboación. Recuperar María Pita, afirman. É a Marea Atlántica. Do seu manifesto, e do seu nome, despréndese unha sensación de multitude que se quere organizar para derrocares aos señores feudais. Da súa lectura desprendeuse o recordo dun fragmento subliñado nunha páxina da Ética Posmoderna de Bauman que traduzo do castelán:

«O Rostro é a outredade do Outro, e a moralidade é a responsabilidade desa outredade. A multitude é a asfixia da outredade, a abolición da diferenza, a extinción da outredade no Outro. A responsabilidade moral nútrese da diferenza; a multitude vive da similitude. A multitude suspende e fai a un lado á sociedade coas súas estruturas, clasificacións, categorías e papeis. Pero tamén elimina, por un tempo, a moralidade. Estar na multitude non é estar para; é estar con, e quizais nin sequera isto, senón estar en.
Superar a distancia —mellor aínda, non permitir que a proximidade se disipe na distancia— é unha loita costa arriba, a proba sen fin do eu moral. A multitude borra a distancia sen esforzo e de maneira instantánea. Como dixo Elías Canetti, nun so acto de descarga.

O acontecemento máis importante na multitude é a descarga. Antes disto, a multitude non existe; é a descarga o que a crea. Este é o momento cando todos os que pertencen á multitude se desfan das súas diferenzas e se senten iguais. 
Un home ponse de pé sen axuda nun punto seguro e ben definido, e o seu xesto afirma o seu dereito de manteres aos outros a distancia [...]. Toda a vida, tal como a coñeceron, está trazada en distancias: a casa onde se encerra xunto coas súas posesións; o posto que ocupa, o rango que desexa, todo ilo serve para crear distancias, confirmalas e estendelas [...]. Ningún home se pode achegar ao outro nin acadar a súa altura [...].
So xuntos poden os homes liberarse da súa carga de distancia e isto, precisamente, é o que sucede nunha multitude [...] ao que segue unha inmensa sensación de alivio. É a causa deste bendito momento, cando ninguén é máis grande ou mellor ca outro, que as persoas se converten en multitude. 

A sociabilidade instantánea da multitude é unha contra-estrutura á estrutura da socialización.»

Queda, logo, por pensar, quen, nunha multitude na que se suprimen as regras morais, en favor dunha identidade-entidade común, queda para dirixila, ou quen é o lexítimo líder, ou se pode ser guiada sen guía.

«Non hai para uns, pero si para outros»

152
Dúas da tarde, un vermú vermello, e un vodka con zume de laranxa. 

—Xa che digo que non hai por onde coller a situación, Ramiro. Levo varios meses a falar co moro, co galego, e máis co arxentino ambivalente, e aquí ninguén sabe nada. Todos fan coma que ninguén sabe nada, e hai días nos que me gustaría chegar a un destes despachos e partir a mesa á metade coa cabeza.

—Mira que es esaxerada... (bebe vodka)

—Esaxerada o carallo, esaxerada. E logo ti ves normal que leven tres anos a desirme que non teñen cartos e aghora montan semellante despropósito expositivo?

—Home claro que non, pero parece mentira en ti, que cos anos que tes e o que sabes, que te poñas así... (bebe outra vez) Tes un filtro?

—Si, espera... (saca un filtro de algodón dunha carteira negra e dállo a Ramiro) Toma, anda.

—Gracias, é que os deixei na casa muller. (comeza a facer un cigarro)

—Si. Eu hoxe tamén deixei na casa a paciencia. É que manda hostias...

—Bebe, anda bebe. Cantas máis voltas lle deas, peor.

—Voltas a que?

—Ao vermú... a que vai ser Marta, ao brífin desta mañá... (prende o cigarro)

—Xa. Penso que todo comezou un rápido descenso ao carallo o día que lle empesaron a chamar brífins ás reunións...

—Son reunións de postureo.

—Sempre o foron. Pasa que aghora teñen a escusa de que non hai cartos para dicirche que por moito que valghas non hai cartos que paghen tamaño talento...

—E así vai todo o mundo para fóra. (fuma)

—Normal, sobre todo porque non é que non haxa cartos...

—Non, o que pasa é que non hai para uns, pero si para outros.

—Efectiviguonder, Ramiro. E cada día estou máis cansada de tanta tontería.

—Ti, e todos. Pero como non lle vaias chorar ao presidente, xa podes esperar na casa a che paghen por traballar.

—Dio-lo fixera mellor.

—Bebe anda, bebe.

—Salú, Ramiro.

«¡Qué me devuelvan mis lingotes!»

151
O ex-alcade de Santiago de Compostela, non Ángel Currás, (non aínda Agustín Hernández), senón Conde Roa, vén de interpor un (outro) recurso de reposición contra a providencia de prema, á xuíza Pilar de Lara —instrutora da Operación Pokémon— segundo informa o Galicia Confidencial. Quere que lle devolvan 4.000 euros, 1,5 quilogramos de ouro, e o portátil da súa muller, que di que lle fai moita falla, pois lle está a provocar "prexuízos de toda índole", o que pode significar dende que non ten forma de mandar un correo electrónico, ou de descargar o último episodio de True Blood.

Hoxe en día, os lingotes cuxa devolución inmediata reclama —pois son propiedade suposta das súas fillas, agasallo dos seus sogros, e ao mellor queren fundilos para facer unhas pulseiras— o prezo destes mil cincocentos gramos de ouro pode (dependendo dos quilates) ir dende os 9.795 euros aos 41.775 euros. Foron requisados por Vixilancia Aduaneira en marzo deste ano, e a Conde Roa, que considera comprobada a pertenza dos mesmos ás súas fillas, xa lle están tardando na devolución.

Por outro lado, non podo deixar de pensar na relatividade destes acontecementos. Din na Wikipedia, da teoría da relatividade de Einstein:

O presuposto básico da teoría da relatividade é que a localización dos sucesos físicos, tanto no tempo coma no espazo, son relativos ao estado de movemento do observador: así, a lonxitude dun obxecto en movemento ou o instante no que algo sucede, a diferenza do que sucede na mecánica newtoniana, non son invariantes absolutos, e diferentes observadores en movemento relativo entre si diferirán respecto deles (as lonxitudes e os intervalos temporais, en relatividade son relativos e non absolutos).

Doutro lado, tampouco entendo que o señor Conde Roa diga que ten problemas económicos, se os avós maternos das súas nenas poden (puideron) permitirse o luxo de lles regalar un quilo e medio de ouro; de non ser que xa gastaran todos os seus aforros intentando amañar os chanchullos do seu xenro.

25+1

150

Vinte e seis anos, 

hoxe 

hai, 

que nacín 

(hora arriba, minuto abaixo). 

Con vinte e seis anos

 xa non accedes ao desconto do carné xove, 

en Renfe. 

Supoño que xa debería ter:

 un traballo estable,

 un piso,

 e un coche.

Traballos 

(entre remunerados, debidos e impagados) 

teño moitos.

Pisos, 

vivo en varios.

Coche, 

é un substantivo 

masculino 

singular. 

E eu

 non teño carné. 

O de conducir, 

o xove, 

si, 

pero 

de pouco me vale 

xa. 

Agora,

supoño,

terei que esperar 

a

 que

 me

 dean

a tarxeta dourada.

Fóra de servizo

149
Out of order, que xa vai pola (sen contar esta) décimo terceira publicación, é unha treta, unha forma de encher os días nos que non teño máis remedio que escribir aquí, e non teño (nada importante?) que dicir. O proceso de escritura é estúpido e mecánico se o rebaixamos a unha mera sucesión de palabras que van unha detrás da outra, sen significado algún. É coma se vostedes se sentan todos os días na súa habitación, na mesa, e miran para o teito mentres falan, a soas. Dirá, ten isto algún propósito? Quizais. Pero quizais non. Se beneficia nalgún senso será en que a construción do discurso gaña. Gaña en forma, en contido, en que os estilos, xogos, cambios e diversións mudan, pois ás veces nos decatamos de que non son interesantes. Para intentar darlle lume ao cerebro. Para que a inspiración chegue dende un lugar que a agocha sen compromisos previos. Esquiva de anuncios de panocos que venden hamburguesas con sabor a El-Rei.

Parece que acabou o mundial.

¿Alguien tiene los quince puntos?

Matías Prats, está overrrated. E eu (.) Canso de tanta carallada.

Out of order (XIII)

148

E

un 

sempre 

volve 

a Bauman 

cando non sabe de que escribires. 

E 

así, 

estou, 

con Bauman, 

sen escribires.

 

Vraó! | Sexo v. Violenca | Cinema Queer | Chicharrón

147
No sexto programa radiofónico de Culturadeseu falamos sobre o festival Vraó! que comeza hoxe (venres 11) en Foz e remata mañá (o sábado 12), organizado pola hai-nada-creada asociación de Ó Cultural!. O seu voceiro, Jose Ángel López Otero, coméntanos como vai a ser a ruta de concertos destes dous dous días con grupos coma Sub Rosa, Grampoder, The Lost Omelette Makers, Trilitrate, The Loopholes, Djalminha, Caxade, El Monstruo ou Unicornibot.

Por outro lado rescatamos dous temas dos publicados neste blogue, como son a cinta gravada polo actor e director norteamericano, James Franco, chamada Interior. Leather Bar, a da súa intención por pór na palestra a estigmatización do sexo na pantalla, mentres a extrema violencia forma da grella de calquera televisión; e a miña busca persoal do cinema queer galego nas dúas (polo momento) entregas tituladas U-lo cinema queer galego?.

Para rematar ímonos cunha canción do grupo musical galego de recente creación, Chicharrón, composto por: na voz e na guitarra Alberto M. Vecino (Franc3s), Diego "Chape" Gende (Lowcost) á guitarra e o baixo, e Rubén Domínguez (Telephones Rouges) nos coros, piano e teclado, que leva varios días a soar no Disco Grande, e que estará o sábado 19 deste mes no Twist and Shout Club de O Grove, na Festa Prenom, xunto con Ataque Escampe.

Traxedia

146

Pero, neste momento, cando a vontade corre máis perigo, a arte achégase, coma unha feiticeira redentora e sandadora; só ela pode transformar os reflexos horribles do terror e o absurdo da existencia en representacións coas que o home pode vivir. Estas son representacións do sublime coma a conquista artística do horrible, e do cómico como a liberación artística da náusea do absurdo. O coro satírico do ditirambo é o dispositivo de salvación da arte grega.

[Nietszche, O nacemento da traxedia]

Tragédie, de Olivier Dubois.

Out of order (XII)

145

Sento no taxi, de sentar, non de sen pesetas. O condutor fala polo teléfono móbil. Colga, di que ten que deixar de falar, que entrou unha clienta. Ríome. Dígolle que non son unha clienta. Supoño que nin mirou quen entrou, pero agora pregúntome porque dixo que era eu unha clienta. Digo, será o pelo? Non sei. Os taxis, dos que me gusta usar, pero non abusar (polos cartos, claro, senón iría a todos os lados coma a Elefanta Elena, ou a Alcaide de Madrid, "La Botella") sempre me proporcionaron historias divertidas. Anos atrás, cando contaba eu con 21 veráns, cunha febre en aumento, en inverno, e tapado ata o queixo, metinme nun taxi para ires ao hospital pola mañá, a urxencias, pois non tiña tarxeta de desprazado. Sorpresa ou non para min, que pensaba que levaba unha cara horrible de enfermidade, o taxista preguntoume que canto tempo levaba no hospital, e en que departamento estaba... Eu, entre a calor e o paracetamol que levaba en sangue non sabía se estaba de carallada ou en serio, mais, eu non lle dixen que non, e levoume ata a porta do Clínico Universitario, pensando que era un Médico Interno Residente. Pensei, pero cantos anos pensa este home que teño!? E logo, pensei, "bueno, quizais non teña tan boa cara, menos mal (?)".

Xusto antes de saír do coche, estiven a piques de lle dicir a verdade, de que era un simple estudante de xornalismo, cun catarro estúpido. Pero, logo de pasar a viaxe mentíndolle, non me pareceu apropiado dicirlle a verdade, máis que nada por se algún outro día me recolle, e coa coña, acabo no medio da AP-9.

E agora, primarias

144

Os nosos estudos inclúen moitos casos de partidos que se resisten ao cambio mentres están no goberno e logo acéptano bastante rápido unha vez estan na oposición. [...] esta decisión están tomada ou ben por partidos novos que aínda teñen que librar a campaña electoral ou por partidos xa existentes que acaban de sufrir un resultado electoral decepcionante. A campaña electoral decepcionante produce a percepción de necesitar unha revitalización do partido e un cambio na autoridade interna do mesmo, fóra do grupo parlamentario, cara o partido [grupo] extraparlamentario, ambos os cales deixan a terra fértil para os reformistas que busquen a influenza dos membros do partido nas políticas de liderado. 

Eduardo Madina, Pedro Sánchez e Jose Antonio Pérez Tapias.

O fragmento vén de Who Selects the Party Leader? un traballo realizado por William Cross e André Blais no que se denominan os cinco principais países de Westminster: Australia, Canada, Irlanda, Nova Zelanda e o Reino Unido; os cales comparten regras electorais e de partidos políticos. Nel, no ensaio, estudan un lapso de tempo que vai de 1965 e 2007, na procura de Quen escolle ao líder do partido? e a importancia destes procesos de selección, amais da relevancia do líder dentro do partido. Agora vexo na televisión aos candidatos dos PSOE e penso que o estudo chegou ás miñas mans, xusto a tempo.

Establishment

143

Grupo na sociedade que exercita poder e influenza sobre asuntos de política ou gusto, vistos como resistentes ao cambio. (Con adxectivos), un grupo influínte dentro dunha profesión específica ou área de actividade.

É unha da definicións que da o dicionario de Oxford para o termo establishment, que tanto se emprega —por pór un exemplo— nos artigos de opinión. Algunhas veces porque queda moi culto, noutras ocasións por mor de que o grupo de persoas a quen nos queremos referir é abstracto, ou non lle queremos pór nome (por aquelo de falar de alguén pero sen falar del), porque lle outorga a ese colectivo un aire de misticidade e de poder, un nonseique que nos bota para atrás, pero que poñemos a caer dun burro sempre que podemos. 

Como as relacións descritas por Bauman en Mundo Consumo ou Vida Líquida entre os administrados e os administradores, semella, que nós, aquí abaixo á esquerda (?) estamos condenados a mirárllela roupa interior que amosan as saias dos señoritos & señoritas que non sabemos moi ben porque (por berce, por sorte, ou por suór) son parte dese establishment, ese estamento, que como veño dicindo, ten boa conta de que non rompamos o teito de cristal que nos separa deles, a pesares de que agora eles son cada vez menos, nós somos cada vez máis, e a bodega do barco ruso na que nos levan polo medio dun mar tormentoso ateigada de auga salgada e cheiro a gasóleo, coma refuxiados sirios, está a piques de estourar. 

O rompemos con todo e non pagamos un peso, de bancos, caciques e corruptos en xeral, debería ter unha data de caducidade; aínda que cando algo está podre non fan falla números, xa se sabe, de antes, polo cheiro. 

"Se ó presidente lle ghustasen os homes"

142
Seis da tarde, banco calquera dunha alameda baleira. 

— Pois non sei porque te pos así, a verdade.
— Póñome como quero, e obviamente, moléstame, e moito.
— Non ten nada que ver co que estamos a falar.
— Dende o teu punto de vista quizais non, pero dende o meu, si.
— Pero si é como, non sei... o Día da Muller traballadora. Que se conseguiran certos dereitos non quere dicir que estea todo feito, e xa podamos adicarnos a vivir con normalidade. A normalidade hai que forzala.
— Eu non estou en contra, e pode que teñas parte de razón, pero non é máis ca unha romaría. Unha festa de xente medio en pelotas, que bebe, baila e se droga. É Ibisa un sábado.
— E lo' estiveches algunha vez en Ibisa?
— Home non, pero, bueno, xa me entendes.
— Non, non che entendo. Claro que é importante a labor de creación do discurso non heteronormativo, a defensa da teoría queer, o cuestionamento diario das normas de xénero, pero non vexo como a celebración dun día pode entrar en contradición con iso. Dálle outra realidade. Supoño. Pero non é malo.
— Ti, pensa o que queiras, eu nunca fun. Será que tampouco vou faser pesas todos os días. Non quedaría eu moi alá, alí, no medio de tanto musculitos.
— Pois ó mellor ese é o teu problema...
— Non. O meu problema é que hai nada estiveron a punto de queimar vivos a dous rapaces en Uganda porque os atopou un colega en actitude cariñosa. Ese é o meu problema! E aquí ninguén di nada, e non pasa nada.
— E lo' que queres que faghan? Que dean un comunicado express ou?
— Non estaría mal.
— Bah...
— Se ó presidente lle ghustasen os homes, xa verías como cambiaba o conto. Que íamos alí a meterlle o queroseno polo cú.
— Xa, e se fóra unha muller estaríamos en ghuerra con medio mundo.
— Tempo ó tempo, papá.

"Sustituya esta línea por el coma"

141
Do que se pode considerar un detalle —unha simple mostra de que os obxectos que viven ao noso carón non teñen máis importancia cós que os movemos dun lado para outro—, torna sen querer nun evento, que á súa vez, acada un estatus de nimiedade cando a súa repetición o condena a ser normal. "Sustituya esta línea por el coma", podería ser un exemplo do discurso de semántica nula que practican con fervor os altofalantes do star-system político. Podería ser unha frase sen contido, coma as que cada día transmiten os altofalantes do star-system mediático. Podería ser parte desas conversas triviais que temos na barra dun bar, esperando a que a cervexa se acabe para pedir outra, e esperando a que saia o sol para saber cando hai que ir para casa, cando xa, un, non ten horario. Podería ser unha desas pintadas que ateigan as paredes desfavorecidas dalgunhas casas e edificios de cidades e vilas. Podería ser o título do último éxito dun grupo independente que realiza concertos nas salas de estar; ou a última película dun cineasta bébedo de creatividade, ou o nome dun cadro pendurado nalgunha estancia dun museo de arte contemporánea, ou o comezo dun relato de Nabokov traducido por un estudante de primeiro ano de ruso. Podería ser tantas cousas, pero só é o que escupe a máquina parásita da caixa rexistradora do pub no que traballo cada vez que o camareiro rexistra unha consumición. Tratei de buscarlle o significado, pero logo das cinco da mañá, os significados perden importancia; podería entón ser unha mostra de que a importancia non vén dada pola cousa en sí, senón pola forma en que a miramos. Podería.

O teito de cristal

140

Causas inoperativas, que sancionan sen preguntar a inocentes non xulgados por algún tribunal, que paga tributo ao que non lle van morder a man, mentres lles proporcionan líquidos os entes de existencia metadónica, que forman parásitos, aprendidos das costumes forxadas alén o océano, para logo mudar a pel e dicir que cambiaron os inquilinos da casa, cando o único que fixeron é cambiar o tinte negro das fiestras para volvelo azul, nunha especie de pantomima que intenta mimetizar a merda coa cor do ceo, confundindo así á esquerda, destra e sinistra, que durme no medio de almofadas, coma se fóra a caeres da cama por se achegar demasiado ao rebordo. E tecen unha rede de chumbo que nin anda, nin deixa andar, e desbota a todos aqueles que non entren nos seus polígonos estáticos, e eles (nós, eu)  teñen logo que falar de ostracismo, desesperados como o neno pequeno que intenta meter un cubo no oco do triángulo, fartos de seren rexeitados pola forma, polo arquetipo, e pola elite cuxas pegadas de zapato caro estan (estamos, estou) sentenzados a ver para sempre dende a parte de embaixo dun teito de cristal, que xa tarda en escachar.

Xornalismo, decadencia, aínda

139
E que esperanza lles queda a eles a elas? Só a esperanza dos que non saben. Dos que descoñecen ou non queren coñecer. Pois é, así, na inocencia do que comeza sen saber onde realmente vai, á única forma de que se os centos de estudantes que ateigarán as aulas de primeiro ano para este setembro, entregados a saber se por moito ou pouco tempo ao estudo do xornalismo (moitos non saberán nin que é, outros nin queran practicalo cando rematen) xa que se realmente souberan (se alguén o sabe) o que lles espera unha vez deixen atrás as aulas da facultade, esas que parecen quitarlles tempo, pero lles proporcionan un refuxio atemporal, preciso tempo para facer as cousas ben (con calma, con reflexión) hai algún que o pensaría dúas veces.

ERES, despidos, reduccións, tesoiras con vida propia, prazas anquilosadas, servizos impúblicos, informacións deformativas, soñadores lectores de Truman Capote, espectadores e bebedores do Watergate, líderes de opinión e fotoxornalistas de guerra, comentaristas de moda, e portadores de microfónos que disparan preguntas absurdas, blogueiros, críticos de cinema, literatura, e bandas deseñadas; todo quedará misturado e incomprendido en clases de persoas (tanto alumnos como profesores) que non sabemos onde acabarán traballando, vivindo, e bebendo (menos mal).

Radio de Seu: quinto programa

138

É xa xullo, e para algúns, pode que vacacións, pero para min, non hai descanso cando o que se fai é por obra e graza da interese persoal, e vocacional (e a suposta fin da precariedade laboral).

Así, seguimos a gravar o programa de radio de Culturadeseu no Campus Culturae, con renovadas forzas semanais, no estudio 1 da Facultade das Ciencias da Comunicación. Hoxe, rematamos de realizar o quinto, no que falamos sobre a campaña de crowdfunding da curta dirixida e escrita por Ariana Páramo, Galicia Portobello Road, dos diferentes festivais de música que anegarán as cidades e pobos galegos este xullo, e da programación de verán do Twist and Shout Club —falamos por teléfono co seu dono, André Sánchez Gálvez—, do que son DJ residente, deseñador gráfico e difusor dos concertos e eventos musicais que alí, na península de O Grove, teñen lugar durante todo o ano, aínda que aumente (por razóns obvias e turísticas) nos meses de xullo e agosto. Tamén facemos, no programa radiofónico, fincapé na importancia que teñen estas iniciativas privadas para axudar a crear e manter un tecido musico-cultural en Galicia. Por último comento un artigo de Elena Vozmediano verbo da nova dirección da antigo Novagaliciabanco, xa, hoxe, coñecida, como Abanca, e nos despedimos con Ataque Escampe.

Todo isto, emítese o venres (2 de xullo) ás 18:00 no Campus Culturae, aínda que como xa saberán, poderán logo, descargar ou escoitar os programas en Culturadeseu Radio.

Son os plásticos seguros? (I)

137
O Diario Oficial da Unión Europea, o 29 de xaneiro do 2011, informou de que "...non foi posible encontrar ningún estudo que requira a revisión da inxesta diaria tolerable vixente, de 0,055 mg/kg..." de BPA, produto químico usado dende comezos do século vinte na fabricación de policarbonato e resinas epoxi-fenólicas, as cales se usan para revestimentos de conservas e depósitos de alimentos e bebidas.

Tres anos máis tarde o Informe da Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA) do 17 de xaneiro de 2014, conclúe que podería existir unha asociación entre a exposición ao BPA e efectos no ril, fígado e cambios en glándulas mamarias en animais. Polo que decide reducir a inxesta diaria tolerable (TDI) de 0,05 kg/mg a 0,005 mg/kg peso corporal/día.

O 29 de marzo de 2010, o Goberno danés informou á Comisión Europea e aos Estados membros de que decidira prohibir temporalmente o uso de bisfenol A na fabricación de materiais plásticos destinados a nenos de entre 0 e 3 anos. Por outra banda, o Goberno francés informou á Comisión, o 6 de xullo de 2010, sobre a súa decisión de prohibir temporalmente a importación, exportación e comercialización de biberóns que conteñan bisfenol A. Anos máis tarde, o 13 de decembro do 2012, a Asemblea Nacional francesa votou case de forma unánime unha lei a favor de prohibir o uso do BPA, eliminándoo do seu territorio. Logo do 2 de abril do 2011, obrigados por unha directiva europea deixamos (en España) de comercializar biberóns infantís con esta substancia.

Diversos estudos levados a cabo nos EUA, segundo recolle a Mother Jones nunha reportaxe de investigación, encargados a axencias independentes coma CertiChem, por consumidores (sobre todo pais e nais) preocupados polos efectos adversos que o BPA e xa, os seus substitutos, poidan ter como disrutores endocrinos e afectar ao normal crecemento dos bebés, viñeron sacar á palestra de novo a perigosidade destas resinas, presentes no noso día a día.

Imaxe do supermercado Original Unverpackt.

Cada certo tempo aparecen estudos que presaxian a fin do petróleo, e en consecuencia dos plásticos, agora chegan de Alemaña novas sobre un supermercado sen plásticos (o Original Unverpackt), e expertos en toxicoloxía coma Eduard Rodríguez-Farré afirman que producimos máis substancias das que podemos testear, de que a maioría das veces a única forma de saber se son nocivas (ou de todos os seus efectos contra a saúde) é comercializala e esperar (pensen, por exemplo, nas medicinas como o último defenestrado: Orfidal) e aconséllannos que o mellor que podemos facer é diversificar a nosa dieta coa fin de merendar moitos e diferentes químicos, para evitar a súa acumulación, e ao ser moitos, pero diferentes, eliminar o dano que nos poden realizar.

Canto tempo máis imos a estar baixo a espada do lobby petroleiro? Ata que o pelo de crin de cabalo aguante, supoño.

Estaremos todos cegos de progreso tecnolóxico?

«Grazas á ciencia, os perigos poden (ou polo menos poderían) descubrirse anticipadamente, de maneira que se poida facer algo: "na medida na que os riscos da modernización tornan científicos, a súa latencia é eliminada". A ciencia  é, igual ca antes, un importante vehículo de progreso, pero de maneira novidosa: "da crítica transmitida publicamente sobre o desenvolvemento anterior se converte no motor da expansión". A ciencia, por así dicilo, fomenta o progreso ao revelar e criticar a natureza prexudicial dos seus logros anteriores. O que isto significaría, non obstante, de se adoptares unha visión desapegada, é que a ciencia está sumamente ocupada producindo, ou dando folgos á produción, dos obxectos da súa futura indignación; reproduce a súa propia indispensabilidade ao amorear erros e ameazas en desastres, de acordo co principio "xa lixamos isto, temos que limpalo" e, con maior énfase,"este é o tipo de lixo que só nos sabemos como limpar".» 

Zygmunt Bauman en Ética Posmoderna (1993) citando a Ulrich Beck.