A plasmación do Efémero

Español

Da man ao óleo, do pincel ao lenzo e do estudio persoal á sa de exposición. O proceso é longo e require esforzo e dedicación para que os qualia, esas cualidades subxectivas das experiencias individuais, adquiran formas, texturas e cores. Para que —por usar a expresión científica a modo de metáfora— cada un dos momenta, sentimentos e expresións do pathos se perpetúen no tempo en espazo. Para conseguir, ao fin e ao cabo, a plasmación do efémero.

A labor do artista non termina na obra e por iso Nandi Alonso dedicou longas horas á montaxe e disposición dos seus traballos nas paredes do Instituto Europeo Campus Stellae, en Santiago de Compostela. A razón disto, a súa chamada entusiasta sobre o resultado conseguido no espazo de exposición, uns días antes da inauguración o mércores 5 de decembro  —e que estará ata o 1 de febreiro—, non fixeron máis que aumentar a miña curiosidade por asistir.

O día sinalado, aparecín alí, cámara en man, nunha mostra que por nome ten ‘EFímEro’ —e que aínda podedes visitar— e que comprende óleos realizados tras a viaxe da artista á cidade de Nova Iorque, expresións íntimas da súa liña conceptual e abstracta, e, de forma inédita, unha serie de debuxos de formas insinuantes e paleta vermella e negra.

A serie inspirada pola súa visita á Gran Mazá está dominada por tons escuros, de formas verticais que recordan a skycrapers, e formas abstractas que desafían o maxín do espectador. Non hai luces de neon nas súas cidades. Mais ben semella que todo foi tomado pola brea e o inverno. O cromatismo frío desprende nostalxia e introspección. Por este motivo contrastan fortemente os lenzos cubertos de azul. En especial o seu ‘SuMmEr SeA’, onde, dende o porto, lle di adeus á xungla de asfalto. Ou aqueles onde se deixa de lado o horror vacui para, de forma sinxela, e cun xiro de moneca, manchar o lenzo con figuras escuras que remiten, ora a barcos, ora a chantadas na tela.

Jazz e repetición irrepetible

A segunda parte da exposición —situada no andar -1— centrouse nas denominadas ‘cAliGrAFíAs dE LO EFímEro’ mariñadas cos doces e hipnóticos sons do acordeón e o contrabaixo do grupo PeldeNoz,  que presentou o seu traballo ‘Jazz&Trad’. Os debuxos, que mostrou por primeira vez Alonso, foron dispostos con elegancia e en diálogo co espazo e a luz; comprenden o resultado dun proceso de abstracción que se compón da evocación a través de pezas musicais e a repetición de movementos e trazos que ao final, tornan irrepetibles.

Son, segundo a artista, a reminiscencia á arte oriental e en particular á caligrafía xaponesa: ao Shodo en tanto que ‘orde do trazo preciso coma disciplina’ e ao Haiku en tanto que ‘poema breve que plasma o asombro do poeta ante a contemplación da natureza’. “Misturo estes dous conceptos mediante un trazo mental repetitivo e irrepetible coa expresión do sentimento do haiku, pero aquí a Natureza, é o meu interior”, considera Alonso.

Corolario

En épocas de austeridade económica semella que a arte pictórica e plástica queda descolgada das paredes institucionais, abandonada á súa sorte na auto-xestión. Así o comentábamos hai un par de semanas eu e unha comisaria independente, algo desilusionada polas xornadas do Culturgal; que, ao parecer, seméllase cada máis a un parque infantil e a unha feira de gando que a un punto de encontro de sinerxias entre actores e axentes do panorama creativo galego.

O artista busca en todo momento interactuar coa realidade. De se a súa busca é necesaria ou continxente depende a súa razón de ser. Pero xustificar a necesidade da cultura, fronte á de infraestruturas de asfalto, non é sinxelo, nin rápido. Por iso déixovos cunha reflexión do profesor Ramón Cuartango da Universidade de Barcelona:

“O desenvolvemento dos aspectos idiosincrásicos que constitúen o ámbito específico no que se desprega o eu non pode ter lugar máis que no contexto do trato coa realidade, posto que non son outra cousa que o resultado do exercicio de autodisciplina cuxo orixe se atopa no feito de que algo requira atención e non haxa outro remedio que prestarlla. Trátase de actividade, movemento, reiterada…, pero sempre arredor de algo ou dende algo. Con todo, a relación que se establece entre o eu e as cousas tampouco se define convenientemente por medio das metáforas de ‘adecuación’, ‘representación’, ‘reflexo’, ‘copia’… O eu non é un espello. O seu comportamento afecta dun modo fundamental ao mundo; de feito, este depende de el para poder ser o que é.”

(Claves de Razón Práctica, Xullo/Agosto 2012, p. 138)

Ligazón relacionada: 'De volta ás trincheiras'
Máis fotografías no facebook de Culturadeseu.

JALISIA FANECAS

Español

Volver ao Furancho de Arte Contemporánea é sempre un pracer. É para culturadeseu un lugar recorrente, e ata un fetiche. As primeiras reportaxes tiveron lugar nesa casa situada a poucos quilómetros de Santiago de Compostela, en A Peregrina. Facelo, ademais, para cubrir unha exposición de Diego Vites, pecha un círculo, e abre camiño, nunha senda chea, agora, para o mundo da cultura, de minas anti-persoa.

'JALISIA FANECAS' ten moito que ver coa filosofía e razón de ser do FAC pois do mesmo modo que este espazo-proxecto artístico auto-xestionado pretende hospedar o excedente cultural (como o viño no furancho) que semella non ter cabida nos circuítos institucionais e comerciais da arte, a exposición de Vites quere chamar a atención verbo da numerosa produción artística de Galicia que permanece invisible, nun símil coa pesca de fanecas nunha sorte de abundancia desvalorizada. A gheada e o seseo, centran o foco sobre as diferentes formas de expresarse, lingüística e artisticamente falando, e como poden ser exlcuidas de determinados ámbitos pola condición minoritaria.

Con esta idea a súa caldeirada invadiu os espazos da casa d'A Peregrina: o galpón, o galiñeiro (ou cubo branco) e o remolque do bosque que vixía o furancho. Co fin de distribuír as súas obras conforme a unha coherencia conceptual, o artista traballou durante varios días para dividir a estancia principal en diferentes zonas; delimitadas ora con madeiras, ora con obras e lenzos, e inclusive con andamios de obra. Nun deles, como almeara, estiven eu de pinchatunes, amenizando a xornada, tirando fotografías, gravando o devir da tardiña, e comendo lacón.

A obra de Diego Vites presentada o pasado venres día 23 de novembro, que comprendía traballos realizados entre o 2008 e o 2012, e que estará exposta ata o 7 de decembro, non deixou impasible a ninguén. Entre as habilidades do autor atópase a de 'con-mover' ao espectador, ben polo abano cromático, ben pola pincelada, ou a agresividade que as figuras denotan en moitas ocasións.

Xogando cos significados e conceptos do que é ou non é arte, e interesado pola visibilidade e invisibilidade do autor nos lugares de (in)visibilización artística —un bo exemplo é a última creación denominada Ser Xesta, que cubrimos hai uns meses, e que tamén se pode atopar en Plétora— Vites creou unha obra para a ocasión, unha reminiscencia do efémero, onde parecía estar sentado nunha cadeira, nun recuncho da exposición, cuberto de follas secas de outono.

Formulada como un todo, nun percorrido pre-deseñado, a obra exposta desprende a personalidade do artista. Lenzos con debuxos de homes espidos dos que sae un terceiro brazo —detalle, o de modificar a naturalidade do corpo, por certo, presente en varias das obras—, cadros nos que se xoga co soporte, coa mobilidade da obra e o súa interacción co chan-parede, ou unha escada situada a carón dun palé sostido por barras de obra e atado á viga do propio edificio (para que o espectador puidese obter outra perspectiva da mostra), foron os elementos centrais situados no galpón. Ademais, na entrada ao galpón, nunha especie de túnel, tiñamos un televisor cun clip de video dun equipo de baseball amateur xaponés que, casualmente, se chama Vites.

NON TRABALLAR NUNCA
Eran as palabras que se lían nun cartaz que presidía o galpón, e que están relacionadas co Maio do 68 sobre unha pintada situacionista. Son, para o artista, un intento por reivindicar o traballo do creador, que se ben nalgúns círculos pode non ser considerado como traballo de verdade, se trata dunha tarefa continua de busca na expresión de ideas e emocións, que non comprende de horarios laborais, nin de necesidades fisiolóxicas. Xa non só ao falar do proceso interno de xestación da idea, mais tamén da propia execución da obra e posterior exposición e montaxe. Unha labor, que sen ironía, pode resultar esgotadora, debido a esixencia de abstracción, elaboración discursiva e posterior plasmación física e química.

En relación con aqueles traballos e creacións que non foron finalizados ou que nunca viron a luz por diversas razóns, Diego Vites instalou no cubo branco unha proxección de obras persoais, onde, entre outras, se podían ver os seus experimentos, cada vez máis recorrentes, con obxectos inchables e homages.

Nese lugar místico que é o remolque do bosque, puidemos asistir a unha montaxe de ramas e madeiros que semellaban arder de cando en cando, xa que unha máquina deixaba escapar golpes de fume. Unha metáfora, para Vites, sobre esa arte que non quenta, que só é fume. 

Corolario
Deixo fóra desta reportaxe máis reflexións sobre a exposición. Pero é que podería adicarlle horas á obra de Diego Vites. É que, cando un vai á exposición dun amigo, tende a deixarse levar. Admito pois a miña falta de imparcialidade. Pero non teño pretensións de ser obxectivo. Non podo. Pois non son obxecto, mais suxeito. O día que sexa obxectivo será —seguindo o razoamento— por que estou nunha caixa, no panteón familiar.
Si lles podo prometer, porén, que o dito (sic), desborda honestidade.

De volta ás trincheiras

Español

Despois duns meses de ausencia, en canto á publicación de contido se refire, culturadeseu volve a escribirlles. E facémolo, ou simplemente, o fago, por mor dun encontro esperado, nunha tarde inesperada, con Nandi Alonso.

Coñecina na Televisión de Galicia. Eu era un bolseiro que deambulaba pola redacción con cintas sobre accidentes, ataques de xabarís, e tractores que provocaban disputas rocambolescas entre veciños. Ela dirixíame ás cabinas de edición, sempre cun sorriso por saúdo.

Non tardei en saber que aquel ollar abstraído pero amable, era o ollar dunha artista. Pasaron os meses, máis dun ano, e ao final concertamos unha entrevista. Os motivos? Varios, e o karma tivo moito que ver. Pero a verdade é que a inminente exposición que realizará o 5 de decembro no Campus Stellae de Santiago, brindoume a escusa perfecta para poder falar de e con ela; e da súa obra, claro.

A cita
Así, chegou Nandi, a un encontro concertado e esperado, ao Hotel Moure de Compostela. Tarde, pola miña culpa, pois unha inesperada sesión de fotos con Onyvá Gastronomic, nunha bañeira grande que quería ser jacuzzi, atrasou a entrevista.

Licenciada en Historia da Arte, non deixou nunca de investigar e afondar no seu proceso de creación artística. Pousa os lenzos no chan, e así os pinta ao óleo. Di que deste modo, co óleo e no chan, pode acadar matices que coa pintura acrílica e a posición vertical do cadro non se atopan. Resulta curioso que, a pesares de realizar as obras deste xeito, consiga unha gran profundidade, con diferentes planos superpostos.

Cada centímetro da imaxe, polo menos os daquelas pertencentes á última das súas etapas —conceptual e abstracta— garda unha sensación, unha emoción e un momentum. "Nandi Alonso traballa con sensacións, non con realidades obxectivas nin vista preseleccionadas", afirma nunha crítica o profesor universitario David Chao. Con reminiscencias a Turner, á estampa xaponesa e a fotografía, a pintura de Alonso é puramente íntima e emocional. Por iso, na nosa cita, afirmou sentirse 'exposta' na súas primeiras exposicións, dado que aqueles lenzos eran unha ventá á súa cabeza; a momentos e estados anímicos determinados. Agora, despois de máis de trinta inauguracións —desde Nova Iorque, Xenebra, Barcelona, a Galicia— xa está afeita.

"Ao principio non quería vender os cadros", comentoume mentres bebiamos unhas cervexas preto da Praza de Cervantes (nun bar claro, non na rúa). O afecto que lles tiña era demasiado grande —ao igual que a súa carga emocional—, como para permitir que un estraño os levase para a súa casa e os pendurase na súa parede. Eran como anacos da súa vida, expresións multi-significado que pasarían a decorar un lugar totalmente alleo ao útero que os creou.

Todo artista ama ou odia as súas obras. Han de ser unha mensaxe codificada verbo da súa visión do mundo. O artista, para Alonso, ha de plasmar o que sinte, pensa, ou o que a realidade lle transmite. Senón, convértese nun mero produtor, un marchante de produtos artísticos.

O mércores 5 de decembro poderedes e poderei ver as obras de Nandi en directo no Campus Stellae de Compostela baixo o nome de EfíMeRo, cunha parte de debuxo chamada cAliGrAFiA dE Lo EfíMeRo. Vai ser a miña primeira vez xa que polo de agora so puiden ver as obras por mediación electrónica. Así que ata entón, resérvome unha reflexión máis profunda. Déixovos unha mostra da súa obra, que, estrañamente, e tras a nosa conversa, sinto moi preto.

Corolario
Un síntese ben ao volver a escribir despois de tantos meses adicado a outras labores. Síntese mal, porén, por que desde a última publicación de culturadeseu, o xornalismo —como empresa, como traballo— viuse profundamente danado, e atravesa un proceso de erosión continua. Cada vez vólvese máis complicado vivir disto. Afortunadamente o xornalismo —como modo de entender a vida, como entidade metafísica— non deixa de cambiar e transformarse.
O malo é que ás veces os soños crean monstros. Pero para iso xa estamos eu, e tantos coma min, aquí, de volta ás trincheiras.