12.19.2012

Plan de Rescate (I) do 'Anarquista desnudo' ao 'Pan nuestro de cada día'

O venres pasado, día 14, acudimos por primeira vez a cubrir un evento á cidade de A Coruña. O motivo foi a exposición denominada 'Plan de Rescate', un one day exhibition que tivo lugar para inaugurar o espazo eLEFANTE330, e que foi comisariada por María Marco (editora de Plétora).


As obras do elenco de artistas escollidos (22) tiveron —grosso modo—, como elemento común, a crítica ao status quo, á crise crediticia, ou á economía de mercado. Porén, tamén atopamos outras obras non directamente relacionadas con estes temas, pero con puntos de encontro cos mesmos; ben pola traxectoria do artista, ben polo contexto de creación.

Debido ao número de creadores participantes non adicaremos amplas e profundas reflexións a cada unha das obras. Máis ben repasaremos o exposto*, en varios volumes, dando testemuño do acontecido, dos artistas implicados, evitando que as árbores non deixen ver o bosque.

Post-Porno Terrorismo
Afirmaba Susan Sontag en 1964 (Contra la interpretación y otros ensayos), verbo da interpretación que:
“A finalidade de todo comentario sobre arte debería ser hoxe que as obras de arte —e, por analoxía, a nosa experiencia persoal— foran para nós máis, e non menos, reais. A función da crítica debería consistir en mostrar como é o que é, inclusive que é o que é, e non en mostrar que significa. En lugar dunha hermenéutica, precisamos unha erótica da arte.” (p. 27)
Se ben podemos asentir o disentir con esta reflexión, ou considerar pertinentes ou superadas tales consideracións, o certo é que a cita vén de perlas co Anarquista desnudo de Javier Largen; sobre todo no que ten que ver co erótico.


O 7 de novembro, Manuel AO, dirixido polo artista Javier Largen, realizou unha performance nas instalacións da Facultade de Filosofía e Letras da Universidade de León, dentro do Festival Post-Porno da cidade. A actuación foi gravada en vídeo e exposta no eLEFANTE330. Nesta peza podemos ver a un home case nu que só viste botas negras, chaqueta e pasamontañas e que se pasea por diferentes estancias da institución educativa nunha acción de porno terrorismo berrando consignas tales como “la felicidad no es ningún espacio publicitario”, “la identidad sexual no se elige”, e, quizais a máis citada en medios e provocativa,“follémonos al estado”.


Segundo podemos ver na súa páxina persoal o traballo de Javier Largen sitúase “nun territorio intersticial entre a arte e a vida” e “nun espazo híbrido entre diferentes disciplinas: as artes visuais e a publicidade, a moda e a performance, a experimentación audiovisual e o vídeo musical…”. Usa diferentes medios e plataformas para “contar historias, pero tamén para facer visible o invisible”, e para colocar “na corda frouxa conflitos de xénero, rituais de identidade, gustos, modas e ideoloxías”.

Happenings
Por casualidade temos tamén en Contra la interpretación... (op. cit.) un ensaio sobre o que se deron en denominar happenings e que apareceron en EE.UU alá polos anos 50. Casualidade (máis ben intencionalidade narrativa pura e dura) é que a obra que vén de seguido se denomine Acontecimientos I.


A autora é a coruñesa Carmen Delaco (1976) que presenta un óleo de gran forza expresiva onde unhas figuras escuras aprehenden a un rapaz sen camisola; unha imaxe que na maioría dos casos nos remite ás tan presentes manifestacións e protestas que se levan rexistrando os últimos anos por mor das políticas adoptadas para combater a crise económica, e a acción policial que tivo lugar nelas.

O traballo da artista plásmase no lenzo denotando unha habilidade característica para reproducir sensacións físicas e a ilusión dramática de movemento. Deste modo, semella que o protagonista da peza exposta no eLEFANTE330 quere escapar, zafarse do marco e deses tons carbonizados que o amarran con forza polas mans.

Á hora de pintar Delaco, segundo figura aquí, pretende “meterse por completo dentro do que está a ocorrer no lenzo, deixando en último plano a imaxe” que quere representar. A súa intención é “falar a linguaxe da pintura, como quen aprende un idioma e sabe o que lle están a contar, o que lle están a pedir e así responder segura e con naturalidade”.

Arames Trastoy
Unhas das pezas que chamaba máis a atención ao entrar no lugar de exposición era a obra Sen título realizada polo artista Mauro Trastoy (Ferrol, 1971) —cuxo paso polo Fac Peregrina quedou rexistrado aquí meses atrás—, unha sorte de cempés de cor negra ao que lle saían pelos por todas partes, que dividía a instancia interactuando co espazo —houbo algún descoidado que interactuou tamén coa peza—, e que xogaba co espectador dando a sensación de dureza, de arame, cando non o era.


Gran parte da obra de Trastoy mostra o seu gusto pola creación de estruturas baseadas na repetición dun xesto. A partir dun material (corda, madeira, arame…) concreta unha acción (medir-recortar-atar, cortar-pegar…). Coa repetición dese xesto/acción constrúese unha estrutura, e créanse unhas pautas de acción que se vén interrompidas ben por non dispor de tempo, polo cansanzo, por que se cubre o espazo da obra, por alternancia con outros procesos…

Quedas libre de prisión
Irónico e crítico mostrouse Enrique Lista (Malpica de Bergantiños, 1977) co seu traballo Juegos de Finanzas —unha actitude á que xa puidemos botar un ollo na súa exposición na Zona C de Compostela— que presentaba o xogo do Superpoly (coma o Monopoly) pendurado na parede, seguido de tres cadros que contiñan por orde: unha carta onde se lía ‘Puerta del Sol Hipotecada por 140.000 pesetas’, logo dúas cartas unha a de Suerte ‘Pague por gastos escolares 15.000 pesetas’ a outra de Caja ‘Pague por gastos escolares 10.000’, e por último unha serie de cartas do xogo entre as que estaba a famosa ‘Con esta tarjeta te libras de la cárcel’ (esta debe ser a que levaba Camps no peto).

Segundo a comisaria independente María Marco, Lista é ante todo, “un francotirador de ideas”, e “apunta con precisión e dispara a dar”. O seu traballo móvese entre o enxeño e a ocorrencia, e “consegue tocar aí onde doe, intervindo asépticamente as feridas coa precisión dun cirurxián vello que conta chistes mentres cose” (texto completo aquí). En referencia á obra exposta no eLEFANTE330, as regras do Superpoly non deixaron a ninguén impasible: "a base fundamental deste xogo consiste na adquisición de propiedades a fin de, obtendo a maior cantidade de cartos, desbancar aos demáis xogadores, ficando como dono absoluto de todo o capital"; en fin, #cousasparanenos. 

Congo 1880
Así se titula o vídeo exposto pola artista galega Gemma Pardo (1976). Nel vemos unha terra árida, unha paisaxe deserta cuns poucos animais, contra un horizonte difuso. A auga, moi lentamente, anega o lugar ata que de forma inesperada a cámara mostra edificios industriais na distancia, alén a auga.  É a contraposición entre o rural e o urbano, a natureza e a industria. A transformación da paisaxe pola man do home. O custo do progreso.


Normalmente a artista traballa con fotografía e vídeo en temas relacionados co tempo e as transformacións que teñen lugar en lugares determinados. Pardo ve a idea da paisaxe como algo “sorprendente e romántico, revelado dun xeito meditativo e reflexivo, sen imposicións de significado ou narrativa, aínda que de forma inevitable se atopan na lectura dos vídeos.”

(Des)ocultando
Manuel Eiris (Santiago de Compostela, 1977) tamén formou parte do ‘Plan de Rescate’ cun vídeo testemuño verbo dun dos seus característicos desocultamentos onde retira a pintura da parede para deixar ver o que se esconde debaixo.


Nunha crítica en El Cultural afirma o crítico de arte e comisario, David Barro, verbo da obra do Eiris, que este “xoga a revelarnos a pel da pintura” e faino a través dun “exercicio de substración das capas de pintura de vellas casa que nos descobren as diferentes vidas de quen a habitaron”, e ademais “sempre dun modo distorsionado xa que a cor (…) nunca será a orixinal, chegándonos desgastada, coma ese recordo esvaecido tras cada estrato de pintura."

Afirmaba o artista nunha entrevista ao blogue Niquelada que “todo o espazo condiciona o asunto sendo o meu traballo o que se afai a el mais que ao revés e grazas a iso é posible o diálogo co casual”. Eiris comenta que ten unha forma de traballar determinada que coñece e que lle serve para comprender: “chego con ela ao espazo e trato de facela entrar”; “a partires de aí comezan a producirse friccións da mesma forma que os antigos moradores intentaban pasar un moble grande que case non cabía polas portas e paredes do lugar”.

Sen título
Amaya GonzálezReyes (Sanxenxo, 1979) participou do ‘Plan de Rescate’ cun vídeo-arte Sen título, reproducido nunha televisión colocada no chan, no que se podía ver como alguén tiraba billetes enrugados ao lixo. Unha crítica, quizais, da sociedade de consumo, da economía de mercado, onde os cartos son parte primeira e última do sobrevivir cotiá.

Verbo da exposición ‘Entrar en la obra. Perder(se) en ella’ —comisariada por Agar Ledo Arias e Iñaki Martínez Antelo— que tivo lugar no MARCO de Vigo e que rematou en maio deste ano, o texto curatorial afirma que:
“A ambivalencia das pezas de Amaya González Reyes reside no seu aspecto amable, fráxil, por un lado, e no seu significado ameazante e agresivo, por outro, o que conforma unha metáfora de aquelo que sempre lle fascinou: as relación de poder. Cuestións simbólicas e formais, presentes en pezas que oscilan entre un minimalismo e un barroquismo aparentemente contraditorios. E é precisamente esta contradición a que nos advirte de que os seus traballos non responden a unha categoría definida, senón a que cada peza se confronta coas vivencias do artistas, coas súas obsesións e frustracións” (texto aquí)
Colofón
Coma colofón final desta primeira parte sobre a exposición ‘Plan de Rescate’ pareceume axeitado concluír cunha crítica á actualidade, iso que nos serven os omnipresentes medios de comunicación, que forman parte das nosas vidas; coma mobles das nosas salas de estar, habitacións e, en definitiva coma entes ubicuos que desprenden contidos efémeros e ruídos de fondo.

Así o vexo na obra do autodidacta Héctor Francesch (A Coruña, 1977), El pan nuestro de cada día.


De acordo co artista a peza é "unha interpretación da realidade que vivimos e outras realidades que nos acompañan dende hai tempo." Os temas que reflicte son "o da crise e o que conleva; a pobreza, temos a un Mickey Mouse homeless pedindo na porta dun supermercado, facendo unha referencia local co logotipo do propio establecemento. O feito de que sexa un Mickey o que pide esmola, é que hoxe en día ata as grandes empresas caen no burato da crise".

O artista tamén cuestiona o papel da Igrexa na actualidade, "non sabemos que pasará cando a monxa pase por diante do que pide. Seguindo co tema crise de fondo atopamos un baixo en aluguer, algo habitual nestes tempos, idea que conecta directamente co local onde se desenrolou a expo."

Ademáis cuestiona Francesch o papel da policía e afirma que existen dúas visións "totalmente contrapostas do seu papel na sociedade", unha moi boa e necesaria e outra "moi mala". "A personaxe investigada pola policía é un inmigrante, e volvendo ó humor e a ironía, non é outro que Bruce Lee que ven de facer a compra."

*Nesta reportaxe non aparecen todos os artistas presentes en 'Plan Rescate'. Serán comentados en varias partes. As obras non foron dispostas nesta orde na exposición.

Máis fotografías no facebook de culturadeseu.
Ligazóns relacionadas: http://destacados.culturadeseu.com/2012/12/plan-de-rescate.html

12.11.2012

A plasmación do Efémero

Da man ao óleo, do pincel ao lenzo e do estudio persoal á sa de exposición. O proceso é longo e require esforzo e dedicación para que os qualia, esas cualidades subxectivas das experiencias individuais, adquiran formas, texturas e cores. Para que —por usar a expresión científica a modo de metáfora— cada un dos momenta, sentimentos e expresións do pathos se perpetúen no tempo en espazo. Para conseguir, ao fin e ao cabo, a plasmación do efémero.



A labor do artista non termina na obra e por iso Nandi Alonso dedicou longas horas á montaxe e disposición dos seus traballos nas paredes do Instituto Europeo Campus Stellae, en Santiago de Compostela. A razón disto, a súa chamada entusiasta sobre o resultado conseguido no espazo de exposición, uns días antes da inauguración o mércores 5 de decembro  —e que estará ata o 1 de febreiro—, non fixeron máis que aumentar a miña curiosidade por asistir.

O día sinalado, aparecín alí, cámara en man, nunha mostra que por nome ten ‘EFímEro’ —e que aínda podedes visitar— e que comprende óleos realizados tras a viaxe da artista á cidade de Nova Iorque, expresións íntimas da súa liña conceptual e abstracta, e, de forma inédita, unha serie de debuxos de formas insinuantes e paleta vermella e negra.


A serie inspirada pola súa visita á Gran Mazá está dominada por tons escuros, de formas verticais que recordan a skycrapers, e formas abstractas que desafían o maxín do espectador. Non hai luces de neon nas súas cidades. Mais ben semella que todo foi tomado pola brea e o inverno. O cromatismo frío desprende nostalxia e introspección. Por este motivo contrastan fortemente os lenzos cubertos de azul. En especial o seu ‘SuMmEr SeA’, onde, dende o porto, lle di adeus á xungla de asfalto. Ou aqueles onde se deixa de lado o horror vacui para, de forma sinxela, e cun xiro de moneca, manchar o lenzo con figuras escuras que remiten, ora a barcos, ora a chantadas na tela.


Jazz e repetición irrepetible
A segunda parte da exposición —situada no andar -1— centrouse nas denominadas ‘cAliGrAFíAs dE LO EFímEro’ mariñadas cos doces e hipnóticos sons do acordeón e o contrabaixo do grupo PeldeNoz,  que presentou o seu traballo ‘Jazz&Trad’. Os debuxos, que mostrou por primeira vez Alonso, foron dispostos con elegancia e en diálogo co espazo e a luz; comprenden o resultado dun proceso de abstracción que se compón da evocación a través de pezas musicais e a repetición de movementos e trazos que ao final, tornan irrepetibles.

Son, segundo a artista, a reminiscencia á arte oriental e en particular á caligrafía xaponesa: ao Shodo en tanto que ‘orde do trazo preciso coma disciplina’ e ao Haiku en tanto que ‘poema breve que plasma o asombro do poeta ante a contemplación da natureza’. “Misturo estes dous conceptos mediante un trazo mental repetitivo e irrepetible coa expresión do sentimento do haiku, pero aquí a Natureza, é o meu interior”, considera Alonso.


Corolario
En épocas de austeridade económica semella que a arte pictórica e plástica queda descolgada das paredes institucionais, abandonada á súa sorte na auto-xestión. Así o comentábamos hai un par de semanas eu e unha comisaria independente, algo desilusionada polas xornadas do Culturgal; que, ao parecer, seméllase cada máis a un parque infantil e a unha feira de gando que a un punto de encontro de sinerxias entre actores e axentes do panorama creativo galego.

O artista busca en todo momento interactuar coa realidade. De se a súa busca é necesaria ou continxente depende a súa razón de ser. Pero xustificar a necesidade da cultura, fronte á de infraestruturas de asfalto, non é sinxelo, nin rápido. Por iso déixovos cunha reflexión do profesor Ramón Cuartango da Universidade de Barcelona:

“O desenvolvemento dos aspectos idiosincrásicos que constitúen o ámbito específico no que se desprega o eu non pode ter lugar máis que no contexto do trato coa realidade, posto que non son outra cousa que o resultado do exercicio de autodisciplina cuxo orixe se atopa no feito de que algo requira atención e non haxa outro remedio que prestarlla. Trátase de actividade, movemento, reiterada…, pero sempre arredor de algo ou dende algo. Con todo, a relación que se establece entre o eu e as cousas tampouco se define convenientemente por medio das metáforas de ‘adecuación’, ‘representación’, ‘reflexo’, ‘copia’… O eu non é un espello. O seu comportamento afecta dun modo fundamental ao mundo; de feito, este depende de el para poder ser o que é.”

(Claves de Razón Práctica, Xullo/Agosto 2012, p. 138)

Ligazón relacionada: 'De volta ás trincheiras'
Máis fotografías no facebook de Culturadeseu.

12.02.2012

JALISIA FANECAS

Volver ao Furancho de Arte Contemporánea é sempre un pracer. É para culturadeseu un lugar recorrente, e ata un fetiche. As primeiras reportaxes tiveron lugar nesa casa situada a poucos quilómetros de Santiago de Compostela, en A Peregrina. Facelo, ademais, para cubrir unha exposición de Diego Vites, pecha un círculo, e abre camiño, nunha senda chea, agora, para o mundo da cultura, de minas anti-persoa.

'JALISIA FANECAS' ten moito que ver coa filosofía e razón de ser do FAC pois do mesmo modo que este espazo-proxecto artístico auto-xestionado pretende hospedar o excedente cultural (como o viño no furancho) que semella non ter cabida nos circuítos institucionais e comerciais da arte, a exposición de Vites quere chamar a atención verbo da numerosa produción artística de Galicia que permanece invisible, nun símil coa pesca de fanecas nunha sorte de abundancia desvalorizada. A gheada e o seseo, centran o foco sobre as diferentes formas de expresarse, lingüística e artisticamente falando, e como poden ser exlcuidas de determinados ámbitos pola condición minoritaria.


Con esta idea a súa caldeirada invadiu os espazos da casa d'A Peregrina: o galpón, o galiñeiro (ou cubo branco) e o remolque do bosque que vixía o furancho. Co fin de distribuír as súas obras conforme a unha coherencia conceptual, o artista traballou durante varios días para dividir a estancia principal en diferentes zonas; delimitadas ora con madeiras, ora con obras e lenzos, e inclusive con andamios de obra. Nun deles, como almeara, estiven eu de pinchatunes, amenizando a xornada, tirando fotografías, gravando o devir da tardiña, e comendo lacón.


A obra de Diego Vites presentada o pasado venres día 23 de novembro, que comprendía traballos realizados entre o 2008 e o 2012, e que estará exposta ata o 7 de decembro, non deixou impasible a ninguén. Entre as habilidades do autor atópase a de 'con-mover' ao espectador, ben polo abano cromático, ben pola pincelada, ou a agresividade que as figuras denotan en moitas ocasións.

Xogando cos significados e conceptos do que é ou non é arte, e interesado pola visibilidade e invisibilidade do autor nos lugares de (in)visibilización artística —un bo exemplo é a última creación denominada Ser Xesta, que cubrimos hai uns meses, e que tamén se pode atopar en Plétora— Vites creou unha obra para a ocasión, unha reminiscencia do efémero, onde parecía estar sentado nunha cadeira, nun recuncho da exposición, cuberto de follas secas de outono.

Formulada como un todo, nun percorrido pre-deseñado, a obra exposta desprende a personalidade do artista. Lenzos con debuxos de homes espidos dos que sae un terceiro brazo —detalle, o de modificar a naturalidade do corpo, por certo, presente en varias das obras—, cadros nos que se xoga co soporte, coa mobilidade da obra e o súa interacción co chan-parede, ou unha escada situada a carón dun palé sostido por barras de obra e atado á viga do propio edificio (para que o espectador puidese obter outra perspectiva da mostra), foron os elementos centrais situados no galpón. Ademais, na entrada ao galpón, nunha especie de túnel, tiñamos un televisor cun clip de video dun equipo de baseball amateur xaponés que, casualmente, se chama Vites.



NON TRABALLAR NUNCA
Eran as palabras que se lían nun cartaz que presidía o galpón, e que están relacionadas co Maio do 68 sobre unha pintada situacionista. Son, para o artista, un intento por reivindicar o traballo do creador, que se ben nalgúns círculos pode non ser considerado como traballo de verdade, se trata dunha tarefa continua de busca na expresión de ideas e emocións, que non comprende de horarios laborais, nin de necesidades fisiolóxicas. Xa non só ao falar do proceso interno de xestación da idea, mais tamén da propia execución da obra e posterior exposición e montaxe. Unha labor, que sen ironía, pode resultar esgotadora, debido a esixencia de abstracción, elaboración discursiva e posterior plasmación física e química.


En relación con aqueles traballos e creacións que non foron finalizados ou que nunca viron a luz por diversas razóns, Diego Vites instalou no cubo branco unha proxección de obras persoais, onde, entre outras, se podían ver os seus experimentos, cada vez máis recorrentes, con obxectos inchables e homages.


Nese lugar místico que é o remolque do bosque, puidemos asistir a unha montaxe de ramas e madeiros que semellaban arder de cando en cando, xa que unha máquina deixaba escapar golpes de fume. Unha metáfora, para Vites, sobre esa arte que non quenta, que só é fume. 

Corolario
Deixo fóra desta reportaxe máis reflexións sobre a exposición. Pero é que podería adicarlle horas á obra de Diego Vites. É que, cando un vai á exposición dun amigo, tende a deixarse levar. Admito pois a miña falta de imparcialidade. Pero non teño pretensións de ser obxectivo. Non podo. Pois non son obxecto, mais suxeito. O día que sexa obxectivo será —seguindo o razoamento— por que estou nunha caixa, no panteón familiar.
Si lles podo prometer, porén, que o dito (sic), desborda honestidade.

11.26.2012

De volta ás trincheiras

Despois duns meses de ausencia, en canto á publicación de contido se refire, culturadeseu volve a escribirlles. E facémolo, ou simplemente, o fago, por mor dun encontro esperado, nunha tarde inesperada, con Nandi Alonso.

Coñecina na Televisión de Galicia. Eu era un bolseiro que deambulaba pola redacción con cintas sobre accidentes, ataques de xabarís, e tractores que provocaban disputas rocambolescas entre veciños. Ela dirixíame ás cabinas de edición, sempre cun sorriso por saúdo.

Non tardei en saber que aquel ollar abstraído pero amable, era o ollar dunha artista. Pasaron os meses, máis dun ano, e ao final concertamos unha entrevista. Os motivos? Varios, e o karma tivo moito que ver. Pero a verdade é que a inminente exposición que realizará o 5 de decembro no Campus Stellae de Santiago, brindoume a escusa perfecta para poder falar de e con ela; e da súa obra, claro.

A cita
Así, chegou Nandi, a un encontro concertado e esperado, ao Hotel Moure de Compostela. Tarde, pola miña culpa, pois unha inesperada sesión de fotos con Onyvá Gastronomic, nunha bañeira grande que quería ser jacuzzi, atrasou a entrevista.

Licenciada en Historia da Arte, non deixou nunca de investigar e afondar no seu proceso de creación artística. Pousa os lenzos no chan, e así os pinta ao óleo. Di que deste modo, co óleo e no chan, pode acadar matices que coa pintura acrílica e a posición vertical do cadro non se atopan. Resulta curioso que, a pesares de realizar as obras deste xeito, consiga unha gran profundidade, con diferentes planos superpostos.

Cada centímetro da imaxe, polo menos os daquelas pertencentes á última das súas etapas —conceptual e abstracta— garda unha sensación, unha emoción e un momentum. "Nandi Alonso traballa con sensacións, non con realidades obxectivas nin vista preseleccionadas", afirma nunha crítica o profesor universitario David Chao. Con reminiscencias a Turner, á estampa xaponesa e a fotografía, a pintura de Alonso é puramente íntima e emocional. Por iso, na nosa cita, afirmou sentirse 'exposta' na súas primeiras exposicións, dado que aqueles lenzos eran unha ventá á súa cabeza; a momentos e estados anímicos determinados. Agora, despois de máis de trinta inauguracións —desde Nova Iorque, Xenebra, Barcelona, a Galicia— xa está afeita.

"Ao principio non quería vender os cadros", comentoume mentres bebiamos unhas cervexas preto da Praza de Cervantes (nun bar claro, non na rúa). O afecto que lles tiña era demasiado grande —ao igual que a súa carga emocional—, como para permitir que un estraño os levase para a súa casa e os pendurase na súa parede. Eran como anacos da súa vida, expresións multi-significado que pasarían a decorar un lugar totalmente alleo ao útero que os creou.


Todo artista ama ou odia as súas obras. Han de ser unha mensaxe codificada verbo da súa visión do mundo. O artista, para Alonso, ha de plasmar o que sinte, pensa, ou o que a realidade lle transmite. Senón, convértese nun mero produtor, un marchante de produtos artísticos.

O mércores 5 de decembro poderedes e poderei ver as obras de Nandi en directo no Campus Stellae de Compostela baixo o nome de EfíMeRo, cunha parte de debuxo chamada cAliGrAFiA dE Lo EfíMeRo. Vai ser a miña primeira vez xa que polo de agora so puiden ver as obras por mediación electrónica. Así que ata entón, resérvome unha reflexión máis profunda. Déixovos unha mostra da súa obra, que, estrañamente, e tras a nosa conversa, sinto moi preto.


Corolario
Un síntese ben ao volver a escribir despois de tantos meses adicado a outras labores. Síntese mal, porén, por que desde a última publicación de culturadeseu, o xornalismo —como empresa, como traballo— viuse profundamente danado, e atravesa un proceso de erosión continua. Cada vez vólvese máis complicado vivir disto. Afortunadamente o xornalismo —como modo de entender a vida, como entidade metafísica— non deixa de cambiar e transformarse.
O malo é que ás veces os soños crean monstros. Pero para iso xa estamos eu, e tantos coma min, aquí, de volta ás trincheiras. 

6.30.2012

De Gallaecia Petrea ou as ofrendas ao Faraón

Parte da equipa de CULTURADESEU (Manuel Turnes, Ricardo Saavedra e Elena Cancelas) desprazouse ata a Cidade da Cultura sita en Santiago de Compostela, con motivo da exposición que desvirgou o Museo de Galicia (que agora é o Museo Centro Gaiás), 'Gallaecia Pétrea', e, con sinceridade, a sensación tras visitala estivo moi preto da desazón (quizáis motivada polo cansanzo) e da decepción (quizáis motivada pola desazón)


Anacronismos
Para facerse unha imaxe do que alí se expón só vos direi que se atopan exhibidas 341 pezas, cedidas por 91 institucións, e que, coa pedra como fío condutor, percorren a historia de Galicia, parte de España e o norte de Portugal, dende a prehistoria ata a contemporaneidade. É, ao meu parecer, unha exposición moi pouco didáctica (cun carácter eminentemente histórico), mal formulada no espazo, e en certa medida anacrónica.


Dándolle voltas ao asunto concluín que — sen importar que se gastaran arredor dun millón e medio de euros nesta exhibición pétrea — o problema non debía de ser o enfoque; nin que se destinaran unha parte importante do presuposto en facer uns palés de madeira a medida; nin que foran demasiadas obras para unha exposición temporal; nin que non existise interactividade algunha; nin que os cartaces informativos fosen demasiado pequenos; nin que semellase que estaba todo a medio facer; nin... O problema principal é, quizáis, que o modelo museístico está xa agora, no século XXI, obsoleto. E como a min xa non me poden acusar de non estar interesado na cultura (evidente é o título e propósito deste medio dixital) e menos da cultura en Galicia (de seu), pois considero, e saco en claro, que a exposición de 'Gallaecia Pétrea' é unha metáfora da visión institucional da creación artística: inherte, sen sentimento, non voluble nin disoluble, conservadora e demasiado estática.


De seguro que o traballo do seu comisario Miguel Fernández-Cid (antigo director do CGAC) é impoluto, e eu non son máis que un begginer; de seguro, que para aos amantes da historia da arte é unha gozada poder ver nun só edificio como evolucionou a pedra ao longo dos séculos. Pero, coa cantidade de cartos que xa levan investidos na Cidade da Cultura (agora entre 400 e 500 millóns de euros) semella que este medio millón máis é outra pedra na pirámide. Unha pedra que vale tanto como o gasto expositivo anual do CGAC ou o orzamento do MARCO de Vigo; Unha pirámide que está a lastrar os orzamentos en cultura de toda Galicia; que foi froito dun concurso (como o do decidir colocar palés na exposición, ao mellor hai que cambiar o xurado), e cuxa estrada de acceso leva o nome de Manuel Fraga Iribarne.
Por este, e outros motivos, atrévome a ironizar e dicir que esta exposición podería ser parte dun conto: 'Gallaecia Pétrea ou un percorrido pola vida de Don Manuel'; 'Gallaecia Pétrea ou as ofrendas ao Faraón'.
Tamén hai que ter en conta (ou quero facelo), como comentei en entradas anteriores, que debe existir unha administración conservadora e ortodoxa para xurdan iniciativas contrarias e alternativas, senón esto sería un mayhem.



Björk, Panorama e París de Noia
Quizáis moitos xa se percataron de que a campaña para venda de entrada do concerto de Björk na Cidade da Cultura durou demasiado. A verdade é que se non se pendurou xa o cartel de completo durante a primavera, era raro. Algo estaba a pasar. Hai quen dixo ironicamente que a islandesa ía facer realmente un acústico. E correu un burdo rumor sobre unha actuación conxunta entre a cantante, Panorama e París de Noia. (Se vistes o video presentado por Ricardo Saavedra ata o final saberedes de que estou a falar). Ao final parece que todo saiu ben. Non houbo cheo total, pero Xesús Vázquez asistiu.
Sen máis.
Abur.

6.13.2012

Mutantes pletóricos + Bizarrada

Un proxecto auto-xestionado, libre, mutante e contemporáneo, que se suma a outros colectivos/publicacións/espazos que apostan ou representan a creación alternativa galega coma Alg-a Lab, FAC Peregrina, Summer Labs, El Halcón Milenario, ou Baleiro Lab; isto é Plétora, a revista dixital de arte contemporánea que naceu a comezos de Xuño e cuxa directora xa coñecedes de entradas anteriores: María Marco (1979, Vigo).


A palabra plétora como tal vén do grego πληθώρα, e hoxe en día (segundo a RAE) fai referencia ao exceso de sangue ou doutros líquidos orgánicos no corpo ou nunha parte del. É a abundancia en si mesma, e para María Marco pretende ser unha enerxía e un catalizador á vez. A enerxía é precisa para aguantar na rede e manter o proxecto. O catalizador quérese converter nunha ponte e nun punto de unión entre os creadores da escena contemporánea, xa non só galega, senón tamén máis aló das montañas e alén os mares.

Cholitas ás que lles vai a loita libre, xestas que cobran vida animada e visitan a Cidade da Cultura, cunchas de vieira moi doces, desexos de comunidade e alpinismo de trato máxico. Neste primeiro número de Plétora, ao que se lle adxudicou o 0, interveñen, por citar algúns: Vanesa Díaz Otero, Emanuela Saladini, Amaya González Reyes, Ania González, María Magán, Lois Patiño, Joan Morera...

Sairán ao ano tres edicións on-line, aínda que están a barallar a posibilidade de facer un número impreso anual. Será ista, a 0, a primeira que intentará ir, pouco a pouco, rematando coa falta de respecto que, segundo a directora Marco, se lle mostra na nosa sociedade á arte contemporánea; á que parece ser que aínda non se lle tomou de todo en serio, pois seguen a tratar o contemporáneo como mero produto anecdótico a mercé do mercado informativo, e sempre e cando se lle ocorra a alguén meter a Don Francisco Franco nunha neveira de Coca-Cola (¡viva Mediaset e a cultura casino!).

María Marco considera que esta minusvaloración da arte contemporánea se debe en parte a que en España saltáronse (por mor dunha ditadura, que non foi por antollo) moitas das fases precisas para chegar ao que hoxe se comprende coma arte contemporánea europea. "A arte tamén é educación", afirma a directora, "é arte relacional, de comunidade e de performance". Son, amongst otras, algunhas das claves de Plétora, que pretende saír da peza obxectual clásica, e amosar o que hai no outro lado, e facelo ademais en inglés, castelán e galego. Unha gozada.

Inauguración perdida
Por motivos laborais non puiden acudir á inauguración de Plétora o día 1 de Xuño no FAC Peregrina. Foi toda unha pena pois, ao parecer, asistiron todos, e máis, dos artistas e creadores que participan da primeira edición desta revista dixital; ata houbo unha actuación tremendamente interesante con Lúa Gándara (vestida de princesa), Juanma Lodo e Madamme Cell no que se deu en chamar Ópera Electrónica "Barroca" (que hai quen dixo que tiñan que ir de cabeza para o próximo Sónar).


Para que non vos enfadedes comigo por non ter documentos gráficos xa vos colguei as fotos que me pasaron os organizadores do debut e ademais, e como premio de consolación, subo un vídeo verbo da intervención de Diego Vites na Cidade da Cultura como "Ser Xesta" (cuxa crítica podedes atopar aquí). É unha bizarrada algo chapuceira (pola miña parte) pero quizais vos guste.


Abur. Stay tuned. 

5.27.2012

Sangue de Cristo en lata de CocaCola


Español
Un vía crucis delimitado por unha sucesión de doces cunchas de vieira, ora de chocolate, ora de galleta; un colecta-esmolas que as presenta; un altar que as preside e un retablo que esconde unha torta de Santiago; todos coidadosamente tratados sobre madeira e rodeados por un halo de luz case mística. Son os elementos que forman Políptico. Un comentario sobre a posta en valor do patrimonio, a reflexión de Enrique Lista (1977, Malpica de Bergantiños) verbo do triángulo que forman o patrimonio cultural, o patrimonio gastronómico e a industria do turismo.


De como converter en 'líquido' o simbólico; da práctica que aplica criterios de rendibilidade reservados á produción industrial nun intento de transformar entidades metafísicas en merchandising; do sfumato derivado que se produce entre as barreiras que diferencian o cultural do industrial, o turístico do real; da creación dun parque temático que disfrazan de viaxe espiritual. Son algunhas das reflexións que se poden extraer de Políptico, unha exposición comisariada pola licenciada en Belas Artes e Humanidades, María Marco (1979, Vigo) e que foi o froito dun mestrado en Museoloxía e Crítica Contemporánea dependente do CGAC.


Viño de Misa nun garrafón
Con referencias implícitas, en forma e disposición, ao traballo de artistas coma Rirkrit Tiravanija, Vik Muniz, ou aos suízos Fischli & Weiss, esta mostra acollida na Zona 'C', representa cinicamente a liturxia católica. Durante o día inaugural e tras os discursos protocolarios, o artista, tras revelar a imaxe no retablo da torta de Santiago (que permanecera oculta durante o comezo da xornada), oficiou unha merenda cargada de ironía e reflexión ao deleitar aos asistentes, non só cos doces expostos en forma de cuncha, senón tamén cun auténtico Viño de Misa que, amosou, pódese adquirir por 25 euros (cinco litros) e vén nuns garrafóns de plástico; un exemplo que simboliza, ao meu parecer, o contedor industrial e comercial que garda o sagrado e ascético líquido que molla as 'ostias'. Podería ser como o sangue de Cristo nunha lata de CocaCola. Elemento a nivel micro que elevado á enésima potencia se mimetiza con outro paquete comercial como é o Xacobeo. A cidade como sangue sagrada; o Xacobeo, como lata de CocaCola.


Se ben estas últimas son reflexións propias, o artista Lista, que leva unha década compaxinando as Belas Artes co deseño publicitario, tamén mencionou o Ano Santo e as relacións establecidas entre o patrimonio cultural e o turismo. Non desmereceu nin atacou a industria turística como tal, mais considerou que nun intento de aplicar criterios de rendabilidade económica a bens inmateriais (e materiais) poderíamos crear unha tónica que, co paso do tempo, prexudicaría a creación artística e a propia herdanza cultural. Cuxo peso é difícil de medir en ouro, de non ser que se convertan en parte fundamental do espectáculo.


"Si llo pide o corpo"
Esta xornada gastronómica rematou no recentemente inaugurado Kunsthalle, nunha reflexión e anecdotario do artista verbo da comida, o seu simbolismo e os mitos que a rodean. A destacar unha das frases que a avoa de Lista e que co seu permiso e por afinidade, que non coherencia discursiva, menciono: ao ser ela preguntada pola homosexualidade dixo "si llo pide o corpo". Collan papel e lapis e apunten señores.

Agradecementos
Non quero rematar a entrada sen agradecer a Paula Iglesias a súa colaboración como fotógrafa de CULTURADESEU, e a hospitalidade e amabilidade de María Marco e de Enrique Lista de quen, en non moito, teredes máis información na rede coa publicación de Plétora, unha revista dixital, editada pola comisaria de Políptico, que terá unha entrada propia neste blogue e que se presentará no Furancho de Arte Contemporánea o 1 de Xuño.


5.23.2012

'Amando' e odiando a arte


A relación entre o artista e a súas creacións está determinada polo binomio do amor-odio e por unha loita constante, de varios frontes, que require ás veces o atrincheiramento. É unha dialéctica convulsa entre o autor e o lenzo en branco. Entre o autor e si mesmo. Entre o autor, a súa obra e o espectador. Entre intereses alleos á creación, presións, supervivencia, correntes de creación e a vida cotiá. O comer e o beber. As frustracións, complexos e contrariedades. 
Ter, polo tanto, acceso a unha exposición que repasa corenta anos da produción artística dunha mesma persoa é unha fiestra aberta de par en par á intimidade e devir do artista en cuestión, e, en consecuencia, un reflexo persoal do contexto da súa creación. Unha historia á que podemos acceder nas instalacións do Furancho de Arte Contemporánea de A Peregrina.


Dende as primeiras exposicións en 1976 na olívica Praza da Princesa, cun grupo de artistas cos que compartiu cartaz pero do que foi excluído posteriormente por ter un traballo non ligado á creación artística, Amando González (Vigo, 1951) leva máis de corenta anos dialogando e creando discurso artístico. As súas vacas son unha mostra sincopada de dous momentos persoais e temporais diferentes relatados polo uso da cor e a pincelada. Se ben na década dos oitenta estes vacúns realizados sobre os cartóns da enciclopedia Espasa, mostran experimentación, ilusión e un intento de expresión ordenada da psyché, as realizadas no 2011 mostran complexidade, hermetismo e a perda da inxenuidade. Son, ao meu parecer, o relato de dous momentos da historia: a efervescencia tras a represión e o escepticismo derivado da explosión da burbulla do benestar. Esta última fase ten a súa máxima expresión nos autorretratos situados no cubo branco do Furancho, catro obras moi persoais, situadas logo de dúas pinturas pertencentes á época na que Amando, tras cinco anos sen pintar, plasmaba o que vía pola fiestra.


Particular interese motivan os seus acrílicos con carbón vexetal sobre lenzo. O 'Por la mañana' que inclúe a súa recorrente taza de café, as mans do 'Saludo' e a 'Absolución', ou a cabeza cortada sobre un prato son os anacos da realidade vista por un Amando máis mozo; simples en forma pero complexos e cargados de significado.



Microfisuras e a liberdade de exposición
O compromiso de Amando por contribuír na creación de discurso artístico quedou comprobado con Microfisuras, unha revista-libro da que foi fundador e editor durante máis de cinco anos; un periplo ariscado que tivo que rematar lamentablemente pola falta de financiamento, e cuxa última edición, coma as vacas realizadas no 2011, está tinguida de negro, o chapapote da marea do Prestige. Vinte números que contaron con colaboradores coma Uxío Novoneyra, Raúl Eguizabal, Kevin Power, Jean Baudrillard, Francisco Jarauta, Ignacio Castro e tantos outros artistas e pensadores da nosa era.
Na mesma mesa onde se atopan os Microfisuras, poderemos recorrer coa axuda dos responsables do F.A.C. a biografía de Amando González. Os lugares nos que foi publicado e mencionado e aqueles que o ignoraron. Incluso hai unha axenda persoal cargada de debuxos, de anacos de intimidade.

Non me foi posible asistir ao día da inauguración por motivos laborais e polo tanto non puiden acudir á charla que deu in situ o propio artista, onde relatou os motivos polos que moitas das obras expostas foron creadas. Porén deixo aquí a miña impresión do que puiden ver grazas a hospitalidade dos peregrinos fac'ers.
Máis pezas forman parte desta sincopa das obras de Amando, como as fotos que foron proxectadas no remolque refrixerador situado no anaco de monte tras a casa d'A Peregrina; unha delas, segundo me dixo Ania González, mostra a Amando espido, no chan do seu estudio, rodeado de numerosos cadros de factura propia.
'Amando; A Pintura Toda; Unha Historia' foi parte dun dos F.A.C. Express, se o perdestes non vos queixedes, será por non vos ter avisado (colgarei máis fotos no facebook de culturadeseu). Porén este inusual furancho segue a ser unha cita ineludible para os que botan de menos a liberdade de exposición sen condicións.


Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...