Wily | FORZA INGOBERNABLE

Este venres 22 de marzo ás 18:00 h. o FAC Peregrina abre a súa terceira temporada coa montaxe expositiva na modalidade de FAC Convidadxs: WILY FORZA INGOBERNABLE comisariada por Ángel Calvo Ulloa, coordinada pola Equipa FAC e producida pola Asociación de amigos da obra de Wily. Un proxecto de especial pertinencia e importancia polo apoio e visibilidade que supón para a tarefa de investigación e recuperación material da obra do artista Antonio Taboada, Wily; unha responsabilidade para coa Historia da Arte Contemporánea galega á que o FAC Peregrina non quería faltar. A montaxe expositiva compleméntase cunha publicación, unha sesión de imaxes, poesía e música de Wily con Benxamin Otero e Celso Fernández Sanmartín o venres 29 de marzo e o encontro “Forza ingobernable” con Alberto González Alegre e Miguel Anzo Rodríguez o venres 5 de abril, ámbalas dúas actividades a partir das 18:00 no FAC Peregrina.

Penso que non é preciso introducirvos no que é o FAC Peregrina. A súa traxectoria coma espazo proxecto-artístico camiña en gran medida paralela a CULTURADESEU. Co permiso dos seus responsables déixovos o texto curatorial, para saberes máis sobre Wily:

WILY | FORZA INGOBERNABLE

Ángel Calvo Ulloa

Wily, ou Antonio Taboada Feradás, (Lalín, 1962-2006) pertenceu con tódalas súas consecuencias a ese período de entreguerras que a arte galega viviu entre as décadas dos oitenta e os noventa do pasado século. De formación autodidacta, cun carácter que o achegaba ás figuras protagonistas do denominador común de Atlántica, os seus ollos miraron de xeito uniforme cara Europa e Norteamérica, mesturando unha información que chegaba a contagotas. Herdeiro desa forza ingobernable do salvaxismo alemán, a planitude do seu cromatismo e a temática terá máis que ver cos primeiros traballos de figuras coma Claes Oldenburg -xigante do pop norteamericano que asinou uns comezos a medio camiño entre o xestual e o perfeccionamento industrial das formas que desencadeou co paso de tempo-, malia que o resultado formal do traballo de Wily sempre nos recorde nun primeiro momento ao xesto impulsivo de Georg Baselitz ou, cara a América novamente, aos grafismos torpes e espontáneos que Jean-Michel Basquiat ou James Brown desenrolarán xa nos oitenta.

Músico de vocación, pero cos ollos postos na poesía e na plástica, vai ser este campo ao que dedique boa parte da súa vida. Esculturas realizadas a motoserra, de inquietantes proporcións que ollaban dende as alturas con faccións esquemáticas, pero cheas de expresividade.

A súa chegada non pode ser máis prometedora, en 1986 acada o terceiro premio da Bienal de Escultura da Fundación Araguaney e en 1988 será seleccionado para a segunda edición da xa paradigmática mostra itinerante Novíssimos –mostra na que neses anos participarán tamén Guillermo Aymerich e Armindo Salgueiro entre outros-, organizada polo Concello de Ferrol e que suporá un altofalante para unha xeración de artistas que nacían baixo a abafante sombra de Atlántica e que pelexaban sen rumbo fixo cara á superficie. A década remata coa concesión dunha bolsa de Novos Valores e diferentes premios cos que viaxará a Alemaña en 1991 movido polo seu crecente interese pola escultura alemá.

Durante os primeiros anos da estreada década dos noventa verá exposto o seu traballo na Bienal de Pontevedra do 1992 -na colectiva dedicada aos bolseiros da Deputación de Pontevedra-, e de xeito individual na Galería Sargadelos (Santiago de Compostela) e na Casa das Artes (Vigo) –espazos que supuxeron durante aqueles anos un piar importante para unha renovada xeración de artistas-. En 1995 élle concedida unha beca de formación no estranxeiro coa que pasará en Florencia nove meses. A súa escultura da un xiro importante naquel momento pero os seguintes anos ese apoio inicial apágase e o seu nome deixa de aparecer nas exposicións que marcaban a liña a seguir pola arte galega. En 2005, o equipo de Metrópolis da TVE visita o estudio de Wily para gravar unha entrevista con Susana Blas. Outsiders será o título deste primeiro programa dedicado a seis artistas que, máis alá da súa importancia, crean lonxe do mercado da arte e das tendencias imperantes. Figuras como o poeta Dionisio Cañas ou o pintor EVRU serán outros dos artistas incluídos nesta serie.

En xuño de 2006 falece atropelado por un tren na súa parroquia de Botos. Ás condolencias e ao balbordo inicial ségueo o silencio incómodo do esquecemento por parte das institucións que anunciaran a posta en valor do seu legado.

Dunha orixinalidade e sutileza difícil de atopar noutros artistas do seu momento, a frescura e a carencia de convencionalismos á hora de traballar xeraron unha riqueza na linguaxe formal que Wily foi variando segundo os seus intereses cambiaban.

A vida de Wily é a vida dun ser independente, que medrou admirando a quen en moitos casos o subestimou e que hoxe, sete anos despois da súa morte, resulta ser unha figura de profunda actualidade, autor de obras nas que o paso do tempo segue a xogar no seu favor. Artista universal afastado de prexuízos, lonxe dos sentimentalismos que afloran trala morte de alguén querido, o valor artístico da súa obra obriga a deterse e reivindicar unha figura esquecida que operou baixo o salvaxe impulso dunha forza ingobernable.

*Imaxes: Damián Paio e Miguel Calvo.

JALISIA FANECAS

Español

Volver ao Furancho de Arte Contemporánea é sempre un pracer. É para culturadeseu un lugar recorrente, e ata un fetiche. As primeiras reportaxes tiveron lugar nesa casa situada a poucos quilómetros de Santiago de Compostela, en A Peregrina. Facelo, ademais, para cubrir unha exposición de Diego Vites, pecha un círculo, e abre camiño, nunha senda chea, agora, para o mundo da cultura, de minas anti-persoa.

'JALISIA FANECAS' ten moito que ver coa filosofía e razón de ser do FAC pois do mesmo modo que este espazo-proxecto artístico auto-xestionado pretende hospedar o excedente cultural (como o viño no furancho) que semella non ter cabida nos circuítos institucionais e comerciais da arte, a exposición de Vites quere chamar a atención verbo da numerosa produción artística de Galicia que permanece invisible, nun símil coa pesca de fanecas nunha sorte de abundancia desvalorizada. A gheada e o seseo, centran o foco sobre as diferentes formas de expresarse, lingüística e artisticamente falando, e como poden ser exlcuidas de determinados ámbitos pola condición minoritaria.

Con esta idea a súa caldeirada invadiu os espazos da casa d'A Peregrina: o galpón, o galiñeiro (ou cubo branco) e o remolque do bosque que vixía o furancho. Co fin de distribuír as súas obras conforme a unha coherencia conceptual, o artista traballou durante varios días para dividir a estancia principal en diferentes zonas; delimitadas ora con madeiras, ora con obras e lenzos, e inclusive con andamios de obra. Nun deles, como almeara, estiven eu de pinchatunes, amenizando a xornada, tirando fotografías, gravando o devir da tardiña, e comendo lacón.

A obra de Diego Vites presentada o pasado venres día 23 de novembro, que comprendía traballos realizados entre o 2008 e o 2012, e que estará exposta ata o 7 de decembro, non deixou impasible a ninguén. Entre as habilidades do autor atópase a de 'con-mover' ao espectador, ben polo abano cromático, ben pola pincelada, ou a agresividade que as figuras denotan en moitas ocasións.

Xogando cos significados e conceptos do que é ou non é arte, e interesado pola visibilidade e invisibilidade do autor nos lugares de (in)visibilización artística —un bo exemplo é a última creación denominada Ser Xesta, que cubrimos hai uns meses, e que tamén se pode atopar en Plétora— Vites creou unha obra para a ocasión, unha reminiscencia do efémero, onde parecía estar sentado nunha cadeira, nun recuncho da exposición, cuberto de follas secas de outono.

Formulada como un todo, nun percorrido pre-deseñado, a obra exposta desprende a personalidade do artista. Lenzos con debuxos de homes espidos dos que sae un terceiro brazo —detalle, o de modificar a naturalidade do corpo, por certo, presente en varias das obras—, cadros nos que se xoga co soporte, coa mobilidade da obra e o súa interacción co chan-parede, ou unha escada situada a carón dun palé sostido por barras de obra e atado á viga do propio edificio (para que o espectador puidese obter outra perspectiva da mostra), foron os elementos centrais situados no galpón. Ademais, na entrada ao galpón, nunha especie de túnel, tiñamos un televisor cun clip de video dun equipo de baseball amateur xaponés que, casualmente, se chama Vites.

NON TRABALLAR NUNCA
Eran as palabras que se lían nun cartaz que presidía o galpón, e que están relacionadas co Maio do 68 sobre unha pintada situacionista. Son, para o artista, un intento por reivindicar o traballo do creador, que se ben nalgúns círculos pode non ser considerado como traballo de verdade, se trata dunha tarefa continua de busca na expresión de ideas e emocións, que non comprende de horarios laborais, nin de necesidades fisiolóxicas. Xa non só ao falar do proceso interno de xestación da idea, mais tamén da propia execución da obra e posterior exposición e montaxe. Unha labor, que sen ironía, pode resultar esgotadora, debido a esixencia de abstracción, elaboración discursiva e posterior plasmación física e química.

En relación con aqueles traballos e creacións que non foron finalizados ou que nunca viron a luz por diversas razóns, Diego Vites instalou no cubo branco unha proxección de obras persoais, onde, entre outras, se podían ver os seus experimentos, cada vez máis recorrentes, con obxectos inchables e homages.

Nese lugar místico que é o remolque do bosque, puidemos asistir a unha montaxe de ramas e madeiros que semellaban arder de cando en cando, xa que unha máquina deixaba escapar golpes de fume. Unha metáfora, para Vites, sobre esa arte que non quenta, que só é fume. 

Corolario
Deixo fóra desta reportaxe máis reflexións sobre a exposición. Pero é que podería adicarlle horas á obra de Diego Vites. É que, cando un vai á exposición dun amigo, tende a deixarse levar. Admito pois a miña falta de imparcialidade. Pero non teño pretensións de ser obxectivo. Non podo. Pois non son obxecto, mais suxeito. O día que sexa obxectivo será —seguindo o razoamento— por que estou nunha caixa, no panteón familiar.
Si lles podo prometer, porén, que o dito (sic), desborda honestidade.