Así foi o F.A.C. OFF

Español / English

Hai anos, uns seis, cando estudaba xornalismo na USC, tiven a oportunidade de entrevistar a Bru Rovira, daquela xornalista internacional do diario La Vanguardia. Nun momento da nosa conversa, el dixo que o xornalista era unha "mosca cojonera". Era o que estaba na barra do bar, curioseando por vocación. Co paso dos anos un esquécese destas cousas, outrora tan fundamentais e decisivas. Métese noutras, líase e monta películas e castelos no aire. Agora, tras catro meses sen un traballo 'propiamente dito', e gracias a este, o meu, blog, estou exercendo de "mosca cojonera" e dándome de conta de que me gusta, e moito.

BRU ROVIRA - "El periodista es una mosca cojonera"

Para aqueles que aínda non coñezan A Peregrina (da que falamos en edicións anteriores #2 e 5#) só teñen que saber que é unha casa-taller na que os seus inquilinos só pagan dous euros ao día para os gastos correntes. A cambio dispoñen de espazo suficiente para poder crear. O Furancho de Arte Contemporánea (F.A.C.) é a estratexia que Ania González, Diego Vites e Olmo Blanco idearon para poder dar saída ao excedente artístico da contorna galega de creación. Este Furancho, que foi inaugurado o venres 23 de Marzo, é unha fiestra –nin comercial, nin institucional, senón intermedia– non mediada por intereses alleos aos da creación cultural, que pretende crear unha terceira vía paralela a museos e galerías.

Callos, mexillóns e sardiñas en lata, maridados cun bo viño do país, foron os principais ingredentes que bautizaron o primeiro día de vida do F.A.C., que inaugurou con F.A.C. OFF. Como obra presentouse a intervención nos diferentes espazos da casa para reconvertilos nun contenedor apropiado para creación cultural dos nosos días. O lugar estrela foi o galpón onde se concentrou a maioría da xente, sentada nuns mobles estilo Bauhaus pero moi senlleiros, creados para a ocasión. O galiñeiro, convertido nun cubo branco minimalista, foi o espazo perfecto para a realización das entrevistas que Culturadeseu pon á vosa disposición na video-reportaxe colgada nesta entrada. O remolque sito en medio do bosque que vixía a parte traseira d’A Peregrina, tamén foi transformado nun espazo de exposición. Habilitaron a corrente eléctrica e colocaron un televisor e unhas fotografías amosando os traballos realizados polos peregrinos fac’ers no arranxo das canalizacións da casa e o avituallado do lugar nunha obra denominada F.A.C in Shit.

Eu, con Ricardo Saavedra ao micrófono, e Elena Cancelas, que se convertiu inesperadamente en fotógrafa de Culturadeseu, estiven pululando durante unhas cantas horas polo Furancho adiante. A ocasión serviume para falar cos integrantes de Baleiro, aos que espero adicarlle unha entrada en poucas semanas; con antigos entrevistados coma Trini F. Silva (sempre encantado de falar con ela e de que me arranxe o peiteado da forma máis inesperada); amigos e familia dos peregrinos fac’ers (algúns dos cales podedes ver na reportaxe); e con Ulobit, un grupo galego de recente creación baseado na experimentación e na improvisación, que combina sons electrónicos (Juan Gil), coa proxección de imaxes (Horacio González) e a zanfoña (Ariel Ninas), e cuxo último proxecto incorpora os descartes da obra de Xurxo Chirro, Vikingland –que por certo resultou gañador no Play Doc deste ano–.

A equipa de Culturadeseu chegou de día e foise de noite no coche de Elena Cancelas (a piques estiveron de deixarme atrás; enrédome coma unha silveira). Voltei a Compostela contento e animado, e non só polo viño, senón pola enerxía que se respiraba no F.A.C. e pola ilusión coa que os seus organizadores levaron adiante o proxecto. En épocas de crise, din, agudízase o inxenio, e ante a falta de solucións, propostas e das infraestruturas precisas, A Peregrina semella erguerse coma dous signos de exclamación nun mundo de puntos suspensivos.

Longa Vida ao F.A.C.
Español / English

Entre o Obradoiro e o Luar hai un Tú sí que vales

 Español / English

Eu estaba o xoves 15 de Marzo a realizar uns encargos puramente cotiás cando, ao ir polo centro de Santiago de Compostela, fun ata a porta do Dado Dadá para ver que actuacións ían ter lugar esa mesma noite. Para a miña sorpresa estaba en cartel a cantante Loli Nogueira co guitarrista Paco Cerdeira. A pesares de que todo era un pouco precipitado decidín que ás 22.30 estaría alí, cámara de fotos e de video en mans, para ver que pasaba. E ao final resultou ser unha noite tremendamente especial (que vos podería ter pasado a moitos se erguérades o cú do sofá, ou se deixárades de frecuentar bares de reggaeton).

Algúns coñeceron a Loli Nogueira (Cacheiras, 1979) tras o seu paso polo concurso de talentos "Tú sí que vales". Outros, veríanna logo en "Sálvame" ou inclusive, e posteriormente, no "Luar". Eu vina por primeira vez no verán do 2011, cantando no Arco de Xelmírez, a carón da Praza do Obradoiro, e a súa interpretación dunha canción da gran Dinah Washington fixo que me quedara sentado nas escaleiras de fría pedra durante un bo rato. Esquecinme dela ata que apareceu máis tarde na televisión. A súa actuación no Jazz Club compostelán, o Dado Dadá, parecíame cousa do karma, e alá fun, nin curto, nin preguizoso, disposto a gravala e de cadrar, falar un anaco con ela. O anaco foron tres ou catro cañas e un par de chupiños de bourbon (meus) e un par de infusións (dela), que nos acompañaron ata ben entrada a madrugada.

Ela veu dende Cacheiras a Compostela a estudar Maxisterio de Inglés hai uns dez anos, pois, aínda que o que lle gustaba era a música, para contentar á súa contorna familiar entrou na facultade; polo menos o inglés axudaríalle a mellorar o seu acento american-style. Ademais de realizar numerosos traballos non relacionados co mundo musical, formouse na Escola Estudio de Compostela con Leo Giannetto, formou parte do grupo de folk Nubeira e puxo a voz a oito dos nove temas do disco Boleros & Jazz do Jose Nine Cuarteto, entre outras andainas musicais. Despois de adicarlle media vida á música, un señor, que din que é de Padrón e que se apelida realmente Meixide, díxolle nun plató de televisión que se quería adicarse ao mundo da canción profesional debería... perder peso? Supoño que saberedes que lle respondeu Loli así que non falemos deste desafortunado incidente. Imos ao importante.

 Imaxina unha negra sombra que aínda respira
O concerto comezou cunha versión de Imagine e rematou con Negra Sombra. Catro das cancións que tocaron poden ser disfrutadas nos videos colgados nesta edición, algunhas quedaron no tinteiro xa que uns individuos irrespectuosos estaban a falar durante o concerto e estragaron a melodía. Entre esas cancións inéditas está un dos temas pertencentes a un disco que Loli e Paco están a preparar, o Sleeping in the corridor. O ruído de fondo e a pouca calidade dos meus rudimentarios sistemas de gravación non lle fan xustiza á voz de Loli e a guitarra de Paco, e por iso non incluín o track, denominado Still Breathing. De conseguiren suficiente financiamento quizáis sexan quen de publicar o seu álbum. Poderedes participar desa financiación xa que van botar man do crowd funding, a través dunha web que recolecta cartos para axudar na carreira dos amantes da creación.

Amantes coma Paco Cerdeira (Santiago de Compostela, 1976), o guitarrista de cabeceira de Loli. Emigrante retornado, foi aos oito anos para México onde estudou Enxeñería Civil na UPAEP. Agora leva arredor dunha década de volta en Galicia e xa case non hai pegada do seu acento mexicano. Toca a guitarra acústica e eléctrica en diversos grupos: no Mamá Cabra (importante o do til) con música infantil en galego, cinco anos no mítico grupo de rock galego Zenzar (que sacan novo disco o 5 de Maio), participou e participa en diversos proxectos musicais, é técnico de son é o responsable da dixitalización e edición do Arquivo do Patrimonio Oral da Identidade do Museo do Pobo Galego. "Ademais arranxo aparellos de vóos non tripulados", engade ao final da conversa.

Panorama, respecto e hipocresía
Falando sobre a pertinencia, simulada ou non necesidade, e incremento incipiente da presencia de orquestras do estilo Panorama, Paco considerou que son un espectáculo "audio-moi-visual" e que cada vez, sobre todo agora en época de crise, faise máis complicado que grupos de varios músicos consigan actuacións en locais ou salas; non lles poden pagar o caché, nin a máis minimalista das versións do mesmo.

E naqueles lugares, bares e locais que seguen a apostar pola música de calidade e en directo ás veces un ten que virar a cara, tusir, ou arquealas cellas cando a xente carece de respecto e fala en voz alta durante as actuacións. A Loli, que está acostumada a cantar na rúa, non lle molesta tanto, aínda que admite que son escenarios diferentes, e que polo menos agarda algo de atención dependendo de en que lugar. Conta como anécdota, que unha vez durante un espectáculo didáctico no Auditorio de Pontevedra, tivo, o que denominou unha sensación "desgradable," ao ver que un dos asistentes estaba a ler un libro mentres eles realizaban a performance. 

En canto á televisión, ela notou que a trataron de forma diferente (para mal) logo de enfrontarse a EvarRisto. Que todo o fixo para poder gañar os cartos necesarios para sacar un disco; que hai xente boa e xente mala pero tamén moita hipocresía; burbullas de ficción onde a xente normal coma ela escasea; e que Susan Boyle ten a vida arranxada, pero ela non. Polo menos axudou a darlle un empurrón á súa carreira. A xente recoñécea pola rúa. Cando saíamos do Dado Dadá dous rapaces bébedos que viñan de Liberty (discoteca de Santiago), axeonllados no chan, rogaron que lles cantase unha canción. Eran as tres da mañá. Loli coa guitarra ao lombo, cantando Someone Like You de Adele, nunha neboa mesta de carrallo e dous chavales aos seus pés, debuxaron a estampa final dunha noite inesperada e enriquecedora. 

Corolario
Tanto tempo amenizando o paseo dos turistas, visitantes e veciños de Santiago, cantando ao carón do Obradoiro e tense que ir para Madrid para que a chamen da Televisión de Galicia. É por iso que entre o Obradoiro e o Luar hai un Tú sí que vales.

P.D.: Loli Nogueria volverá en Semana Santa ao Arco de Xelmírez, non deixeles de visitala!

Español / English

Traballadores da Cultura

Español / English

Como prometín na #2 edición deste, o meu blog, volvín á A Peregrina. Esa casa-taller situada nos límites de Sarela de Arriba, onde se fraguan interesantes proxectos, onde conflúen interesantes persoas, e que en consecuencia dan lugar a interesantes, por que non dicilo, reportaxes.

O motivo, ou mellor dito, os motivos da miña visita, son tres: Culture Workers o F.A.C., e Ania González (Vigo, 1977), que funciona como punto de ancoraxe. Ela, licenciada en dereito, decidiu realizar un cambio radical na súa vida. Deixou un traballo estable e ben remunerado en Barcelona, no que levaba tres anos como avogada, para intentar que a súa profesión e a súa paixón, a arte, foran un.

Mentres estudaba dereito en Compostela, alá a finais dos noventa, e xunto con dous compañeiros de carreira, creou a Iniciativa Curva, conseguiu que o vicereitorado cultural da USC lles cedese un espazo na residencia do Burgo das Nacións, unha sala que adaptaron para a realización de recitáis de poesía e exposicións varias (nas que estiveron presentes artistas-promesa do momento coma Jorge Perianes ou Pablo Orza) e demostraron que as inquedanzas artísticas non entenden de licenciaturas, títulos ou burocracia. Ao ano seguinte estiveron no Coro da Igrexa da Universidade co programa Decoros 2000 onde participaron Eduardo Valiña e Montse Cea que farían despois o Procesalia 2001.

"A cultura é todo o que facemos inconscientemente"

Culture Workers

Xa dende Barcelona, e con calma, convertiuse en avogada estudando a distancia. Alí, onde atoparía diversos traballos coma pasante, secretaria e finalmente coma asesora legal nunha importante empresa a nivel internacional, non deixou de formarse no ámbito da arte e realizou no MACBA un Programa de Estudos Independentes onde se especializou en museoloxía e teoría do discurso. Aquí chegamos á creación de Culture Workers.

"No 2008 eu estaba a comezar o PEI no MACBA e Manolo Borja Villel deixou a direción e foise para o museo Reina Sofía. Nese momento dixemos, por que non presentar unha proposta colectiva para dirixir o MACBA?", en lugar de que dependa dos gustos ou formación específica dunha persoa, e para que puidesen participar persoas de diferentes ámbitos nunha sorte de proxecto "interdisciplinar". Así, Ania xunto coa publicista Paula Mourenza, e o artista Jesús Rodriguez Santos, crearon un grupo de traballo colectivo. Presentáronllo a Pedro Soler, nese momento director de Hangar. En dous días intensos de traballo, con pequenos grupos nun workshop, conseguiron crear unha proposta estruturada e organizada para a direción do museo de arte contemporánea de Barcelona. O proxecto foi ben acollido, e Pedro Soler cruñoulles o nome de Culture Workers.

Pasado o tempo, e xa de volta en Galicia, o grupo seguiu en activo e realizou unha intervención similar, cun taller de propostas en liña, para a dirección do Centro de Arte Contemporánea de Galicia (CGAC). O informe foi lido e tomado en consideración.

Culture Workers: personalismos, egos e liberdades 

Comisarios, Antón Reixa e Isaac Díaz Pardo

Ania cuestiona moitos termos e conceptos que semellan asentados no argot artístico e de creación. Non lle interesa a etiqueta de comisariado para nada, "é unha linguaxe policíal" como o do axente cultural, "os axentes, os da Gestapo", sentencia, engadindo: "xa con esto vou gañar os poucos inimigos que me faltaban".

Durante a entrevista, e de forma natural, sairon a coación as palabras de Antón Reixa no programa de Jordi Évole, Salvados, verbo da cultura da fame en Galicia. E Ania, en referencia a utilización desta realidade pasada para a explicación de situacións actuais, xunto coas manifestación artísticas de certos grupos, considerou que "cando rendabilizas un capital simbólico que é colectivo, o que ocorre coas industrias culturais, sacas beneficio dunha forza de traballo colectiva, pero o beneficio leváo un, o empresario, ou cinco, os accionistas", e remata "paréceme máis importante o traballo de Isaac Díaz Pardo que Atlántica".

Antón Reixa, a fame e Isaac Díaz Pardo

F.A.C. OFF

Ania non se arrepinte de ter deixado todo en Barcelona para buscar un modo de vivir acompasado coa súa devoción pola creación artística, pero afirma non calculou "ben a distancia do salto" ata Galicia. Pensou que ía ser moito máis fácil, pero quere crer que "todo o traballo a conciencia acaba por dar o seu froito" aínda que non monetario. Quere crer que tras dous anos sen parar, en diversos proxectos, dun lado para outro, todo pode ser recompensado.    E aquí chegariamos ao presente, ao F.A.C., o último proxecto no que está involucrada, e claramente ilusionada. É o Furancho de Arte Contemporánea de A Peregrina, que se presentará o vindeiro 23 de Marzo, na casa d'A Peregrina, do que forma parte xunto con Diego Vites e Olmo Blanco, e así explica ela cal é o seu cometido:

"É un proxecto artístico autoxestionado. É un espazo intermedio para a arte, nin comercial, nin institucional, e non mediado por intereses alleos aos da creación, que adopta unha estratexia da contorna en Galicia, que é o furancho. O furancho é ese local no que cos medios que tes no galpón da túa casa vendes ou das salida ao excedente de produción propia, normalmente de viño. Pois neste caso nós somos un excedente cultural nesta contorna, e ademáis somos unha comunidade de artistas que teñen un excedente de produción propia que ás veces non se pode mostrar. Coa idea de dar saída a ese excedente xurde o F.A.C., coa estratexia de furancho."

A inauguración será o venres 23 coa exposición F.A.C. OFF, toda unha declaración de intencións, comenta Ania, e que xurde como unha necesidade propia, de forma paralela ao mercado oficial. Terán páxina web dispoñible esta fin de semana. CULTURADESEU estará alí, cámara en man e con reporteiro e todo.

 Emprender, neoliberais e Nova Iorque

Somos lexión

Moitos temas tratados na miña construtiva conversa con Ania González quedaron no meu móbil, gravados, pero serán para futuras edicións. Gustaríame concluir con que:

Nin ela, nin eu pertenecemos a esa cifra tan manida de cinco millóns e pico de parados. Nós somos quen penduramos dun fío. Pero que poda rachar o algodón non é motivo para nós estar inactivos. Xamais. Nós, coma Anonymous, somos lexión; non esquecemos o que aprendemos pois somos memoria; non perdoamos as inxurias nin as falacias pois non temos nada que perder; agardamos... agardamos polo autobús, polas peitugas abertas de polo na charcutería, e por que algún día alguén se digne a pagarnos polo noso traballo. 

CALVO DIXIT.

P.D.: Macbook, 1.500 euros–Internet na casa, 48 euros/mes–Teléfono con gravadora, cortesía de Vodafone–Cámara réflex, regalo–Dez horas de traballo+colaboración dos teus amigos+un montón de agradecementos+1,344 visitas, non ten prezo.

Español / English

Improvisación de seu

English / Español

Hai en Sar, en Santiago de Compostela, á beira dunha autostrada, un lugar que ten por nome El Puente. Alí, fixéronme saber, fanse as mellores jam sessions de toda a cidade. Os meus limitados coñecementos musicais non me permiten decidir se son, en efecto, as mellores, pero o que experimentei neste bar de señores de cunca de viño diurnos e de músicos e creadores nocturnos fixeron que estas palabras as estea a escribir ben entrada a madrugada, antes de ires a durmir; tal foi a pegada que todos eles me deixaron.

O motivo da miña visita foron Suelen Estar Quartet. Eles son Macarena Montesinos (1982, Vigo) Saúl Puga (1982, Vigo), Elena Vázquez (1984, Santiago de Compostela), e María José Pámpano (1981, Santiago de Compostela). A súa formación musical clásica levounos a explorar derroteiros musicais exentos de trabas e limitacións. Hai pouco máis dun ano formaron o cuarteto, e dende entón, realizan música improvisada, o que segundo María José non é nada común, xa que os cuartetos, non adoitan contar con violín e máis viola, e normalmente decántanse polo clásico. Din, non son eles os pioneiros da música libre no país, pero si dos poucos cuartetos que contan con todo o rango de cordas e que apostan pola música improvisada.



Saúl e Macarena coñecíanse desde pequenos, e coñeceron a Elena e María José traballando na Livietta e Tracollo, unha ópera adaptada do compositor Giovanni Battista Pergolesi. O seu punto de ancoraxe foi a orquestra de improvisación e experimentacion músical O.M.E.G.A., e a partires dese momento decidiron levar adiante unha labor en común. Polo de agora vailles ben, aínda que coma di Macarena "nacemos antonte". Realizaron actuacións coa bailarina Mónica García e estarán este domingo no Bar Labranza (Bueu), e logo estarán no Xancarajazz (Vigo), e no Liceo Mutante (Pontevedra), e estarán ademais en diversos lugares coma no Festival Alt, e morro de ganas de volvelos a escoitar. Cando nun pequeno lugar con xente á que non coñeces de nada, apoiado na barra, cunha cervexa, nun xoves calqueira de Compostela, sintes paixón, alegría, e ansiedade por culpa dun violín, unha viola, un contrabaixo e un violonchelo, pensas "que estaba a facer ata o de agora?" e a resposta automática é: "andabas na casa vendo series na Internet, lambón".

Jam Session
Para colmar a un, logo deles, e con eles, tivo lugar unha jam session na que ademais destas catro cordas interviñeron un saxo, un oboe, un piano (que tocaron a catro mans Pablo Seoane e Alejandro Vargas), un baixo, unha guitarra, unha marabillosa voz (a polifacética Lúa Gándara ), e globos, pistolas de xogete, percusión; un gran momento onde se escoitou a radio galega... todo xunto, revolto, nunha hipnótica sucesión de sons que por un momento detiveron o tempo e encandilaron o aire do ambiente. Sobra dicir que saín namorado daquel lugar e da súa xente. Sobra dicir tamén, que son eu amateur nestes contextos, pero se esta condición implica tal disfrute, gustaríame ser novato en todo.


Suelen Estar e a chispa da improvisación
Falando despois do concerto con Saúl, quen leva toda a vida adicándose á música, entereime de que lle puxeron Suelen Estar por que tiñan pensado outro nome pero non respondía ás regras de memorización do marketing, e ademais, o que finalmente escolleron, é totalmente acertado, pois eles adoitan estar aquí ou alá. Logo de coñecer no bar a un tuno (un home con moita retranca por certo) que bailara con Celia Cruz na Praza do Obradoiro no ano 93, fun a por Elena, que estaba na porta d'El Puente e interrogueina mentres fumábamos un cigarrito. Ela formouse, coma o resto dos compoñentes do grupo, desde unha base clásica, pero un día un amigo introduciuna no mundo da improvisación e da experimentación musical a través da O.M.E.G.A. (que terá un espazo propio en próximas edicións) e mergullouse neste universo sen pensalo.

O cuarteto non lles permite vivir de forma espléndida e acomodada e na maioría das ocasións sinten que infravaloran o seu traballo. Regatéanlle os prezos das actuacións coma se un cuarteto de corda fose un quilo de grelos na Praza de Abastos de Santiago. Teñen outros traballos, coma profesores de escola ou de clases particulares. Ao futuro miráno de reollo e as expectativas non van máis aló do curto-medio prazo. Non saben coma estarán en seis ou catro meses, pero Macarena afirma que "se está a formar unha chispa" e que cada vez  –aínda que o público non está totalmente acostumado á música improvisada– hai unha maior educación ou sensibilización dos espectadores, e recorda con cariño a ovación que recibiron non hai moito, nunha actuación no Teatro Principal de Compostela: "cando rematamos fíxose un enorme silencio e logo todo o mundo comezou a aplaudir e a berrar" o que foi moi reconfortante pois non estaban seguros de que a súa música encaixara neste espazo.

Don't panic!
Coma Manu Mimé, protagonista de "A censura do porto santificado", coma os habitantes d'A Peregrina, e coma os traballadores de Vista Alegre, os grandes músicos que se deron cita na noite do xoves do 1 de Marzo do 2012 no bar El Puente, fan o que lles gusta, disfrutan profundamente co que fan, e iso nótase, por que ao tocar, ao pintar, ao crear, contaxian a un deste sentimento, e éntranche ganas de berrar, de cantar con eles, de pintar con eles. Pero, polo momento voume adicar a escribir, así que don't panic!.

P.D.: Aos compoñentes de Suelen Estar Quartet deixeinos gardando os istrumentos no coche, ían de volta para Vigo. Eu volvín aquí a Pexigo de Arriba e prometin n'El Puente que me deixaría caer por alí de cando en cando; que iría rolando. E as promesas hai que cumprilas.

English / Español