Un community manager licenciado en historia da arte?

033

Onte, ás 19:30, acudín á Sala Nobre do Pazo de Fonseca, a unha conferencia do director artístico do Museo Thyssen-Bornemisza de Madrid, Guillermo Solana. Un dos motivos que fixo que me desprazase en tren dende Vigo ata a capital galega para asistir este acto, foi o de que tal vez, o seu relatorio, fose, dalgún modo, interesante. Xa non só pola súa procedencia como Doutor en Filosofía, senón por que a charla tiña como motivo, algo así, como a aplicación das redes sociais nun intento por parte do modelo de exposición museística por conectar coa súa audiencia; tamén por que tras ler algunha entrevista, considerei que quizais, o Doutor Solana, deixara escapar algunha idea interesante, reflexiva ou, quen sabe, subversiva; amais de falar sobre a iniciativa de #Thyssen140, unha guía esencial sobre o museo que dirixe, e que publicou en Twitter na primavera do ano pasado.

Ao final, xa dende o comezo, nada foi como eu o imaxinaba. As cadeiras deste lugar, son moi cómodas, pero non todas miran cara o atril, e ter que pasar unha hora e media co pescozo virado non é a mellor postura para atender, comprender e interpretar, calquera sexa o tema a expor. A punto estiven de sentarme no chan.

A especie de diálogo que se produciu no comezo entre o Director Artístico e a Licenciada en Filosofía pola USC, Marta Lorenzo, non formulou, ao meu respecto, nada novo. Para cando pasaran vinte minutos, xa non prestaba demasiada atención, pois, lamentablemente non me resultaba interesante. Por outra lado, non gustaba do formato, pero iso débese seguramente a que estou acostumado ás reunións informais, seminarios e conferencias de pequeno calibre, onde, polo menos, se pode producir unha rolda de preguntas e se da lugar a un debate alén a introdución de preguntas sucintas e incontextualizables nunha plataforma como Twitter.

Porén non todo foi fatídico. Amais de atopar a unhas colegas que, afortunadamente compartían, polo menos, parte da miña opinión (saber que non es o único en discordia é reconfortante), quedeime con algunhas preguntas sen resolver, que sempre me gusta. A primeira sería a respecto do que afirmou a licenciada en Historia da Arte community manager, Marta Lorenzo, quen veu, ao final da súa intervención, dicir algo así como que un xestor das redes sociais dun museo debería ser polo menos un licenciado en historia da arte. Na miña cabeza quedou pintada unha interrogante xunto a unha exclamación, ante unha afirmación que, en primeiro caso confirma a necesidade e existencia dunha denominación (community manager) que non ven máis que ser un relacións públicas das redes sociais virtuais. E, a pesares de que sería fabuloso que o encargado da conta de Twitter do Museo do Prado fose un experto en arte e a súa historia, o que é máis importante aquí é coñecer, ao meu parecer, o funcionamento das redes socias, do márketing, das web 2.0., dos fundamentos da publicidade... As redes sociais da Internet son un escaparate onde o contido substancial non cabe por aparatoso, ou non transcende por complexo. Como ben dixo o Doutor Solana son só parte dunha comunicación fática —por exemplo, a que realizamos cando dicimos ola, sexa verbal ou non— que pretende manter unha relación non-cara-a-cara entre individuos que, dentro da súa individualidade, forman parte dunha comunidade virtual cuxo único vínculo son construccións discursivas de, ao máximo, 140 caracteres (no caso do que estaban a falar).

Precisa un xornalista ser licenciado en historia da arte para falar dunha exposición de Dalí? Pois non necesariamente. A capacidade de reter coñecementos non vai sempre acompañada dunha capacidade de divulgación. Precisamos especializármonos en temas dos que logo vaiamos falar? Si, sería o ideal. Pero o actual sistema de contratación e formación das empresas, polo menos españolas, non permiten dita especialización e en numerosas ocasións un xornalista acaba sendo aprendiz de todo e mestre de nada, o que non é necesariamente negativo, dado que a maioría das materias gozan de se misturar e lucir capacidades interdisciplinarias.

A parte positiva
Non quero con todo isto dicir que a conferencia fose unha perda de tempo. A introdución do profesor Solana presentada por un ordenador de IBM de 1982, e La idea de principio de Leibniz de Ortega y Gasset, que tivera el que mapear, xunto a un equipo de Lóxica, para facer o que todos facemos hoxe en día pulsando control+f —para buscar determinadas palabras—; amais das súas referencias á sobre-información que se converte en des-información, e que remata sendo un mero ruído ou background noise; a idea da imaxe dentro dunha imaxe (do medio dentro do medio que diría McLuhan en The Rise and Fall of Nature) do mise-e-abyme; o medo dos museos por deixar fotografar as súas obras (como se fosen a perder a aura como a denominaba Walter Benjamin na era da reprodutibilidade) e o ulterior e cínico uso dos selfies para promover e visibilizar estes contedores institucionalizados, e sobre todo, o punto de atención ao narcisismo intrínseco tanto dos usuarios da redes socias como dos museos, fixeron, da última parte da conferencia, algo, un pouco máis reconfortante.

Comezo da conferencia de Guillermo Solana. Na esquerda, La idea de principio Leibniz, á dereita un ordenador de IBM

En calquera caso, todo pintaba mal para min dende un principio, xa que como xestor dun blogue, de catro contas de Twitter, tres contas de Tumblr, e catro contas activas de Facebook (amais do Linkedin profesional, e os newsletters e mailings necesarios para cada ocasión, InfoJobs, JobandTalent, Chuza, Menéame...), tiña demasiadas expectativas no referente a aprender algo que non soubese sobre iso ao que lle chaman community management (un vocábulo que se consideraría, outrora, moi stalinista). Se lle engaden que considero que o Museo, como lugar institucionalizado de exhibición, é un modelo en fase de obsolescencia, non é sorprendente que abandonase aquela Sala, como entrara, pero cunha leve dor de pescozo e gañas de tomar un par de cañas.

Quizais o futuro da exhibición estea na gran pantalla, da que falou o Doutro Solana, no Museo de Arte de Cleveland no EUA, o Gallery One. Quen sabe.